Kaart over grensgeschil tussen Deurne en Venray van circa 1670
In het archief van de Sint-Willibrordusparochie van Deurne-centrum bevindt zich een kaart over een grensgeschil tussen Deurne en Venray van circa 1670.[1]
Aanleiding tot de kaart[bewerken | brontekst bewerken]
De zwaar beschadigde maar restaureerde kaart geeft in woord en beeld het grensgeschil weer, waarbij de heer van Deurne Rogier van Leefdael beweerde dat de kapel op de Grotenberg op Deurnese grondgebied lag terwijl de Deurnese katholieken van die tijd en de bestuurders van Venray beweerden dat het Venrays gebied was. Bij de definieve vaststelling van deze grens met het Tractaet van Venlo in 1716 werd de visie van Venray gevolgd, maar waarschijnlijk had Van Leefdael het gelijk aan zijn zijde.
De teksten op de kaart[bewerken | brontekst bewerken]
De geschreven teksten op de kaart luiden als volgt
Midden op de kaart:
DEN PEEL, SIJNDE SACHT MOUER het wellicke het gaen der Menschen niet en draecht als bij groette droechte off vorst ende waer van men houdt dat het quartier van Peellandt sijnnen naem heeft. het sellive mouer is seer weeck om over ofte op te gaen, groette wildernisse soo dat op den partinenten onderk ofte het begaen der Paelsteden ende maintineeren van den voor desen luttel apperentie tot naede(e)l van die dorpen van Brabant is ghenoemen.
Op linkerblad:
Nota
Dat het ghesustineerde Bescheedt van die van Rode (soo men verstaet) niet in en houdt dat sij met haere Gemeente off Mouer Paellen oft koemmen aen die Lange Reijseren geteekent B:
Maer soude haer voors. Actte luijden dat sij koemmen daer die waetteren harvaerts en darvaerts loopen dat luttel apperentie heeft soo dat die van Doerne voor desen hebben gesuspiceert dat die voors. plaetse van daer die waetteren hervaerts en dervaerts loopen, is omtrent die Liennie geteckent C: doch heeft luttel apperentie al is dat die van Rode als nu bij eene nuwicheijt nu sedert eennigen tijt haere bancke mede hebben koemmen spannen aen de Linie van Lange Rijsser voors. geteckent B: tot eene infractie (soo men sustineert) van die Limitten van Brabant.
Langs de bovenste kronkellijn:
Ende van Rode tussent landt van Brabant ende 't landt van Gelre ofte Kessel tot eenen dorpe toe ghehetten Hellen.
Boven de twee strakke lijnen:
Nota Van dese paelstede is luttel apperendtsie, maer schijndt notoir of apperent te sijn dat den heelen Peel brabants is alsoo in de bescheden van geen (lienne) vermaent wordt.
Tussen de twee strakke lijnen:
Ende van de Lange Reijser tot de heerlijckhijt van Rode C. (met potlood:) Is abbusif Ende van Rode tussen t Landt van Brabant ende 't Landt van Gelre ofte Kessel tot eenen dorpe toe geheeten Hellen.
Onder de twee strakke lijnen:
Groetten barch cappelle
De Lange Reijser B. - Vorck Meer E
In dorso:
Bewerp[2] van eender caerte met de consideratie.
Dwars op rechterhelft:
Remarques ende sustenuen oft het schijden der Limitten ende Paelsteden tussen Landen ende Gemeenten.
Soo daer questie valt tussen Provincien over het schijden der Limitten soo is het nootsaeckelijck dat die eene Landtschap tegen d'andere soo in onkosten als andersins defendeeren die plaetse waer over tussen beijden questie is bij soo vere dat sellive niet gepractiseert en wirde. Die particuliere dorpen uijt vrese van Processen ende groette onkosten liever infractie van haere paellen bij wijllen sijn lijdende als in swaere processen ende onkosten tot haer bedarf te vervallen het wellicke als dan soude koemmen te strecken tot prejuditie van het landt uijt wellicke voors. redenen is resulteerende dat in ouden tijde Souverijnnen aen haer ondersaatten van Brabant ghemeenten heijden ofte moueren verkoft ofte in erfchijns uijtgegeven hebbende gelooft hebben alle vromde daer af te weeren ende te guarandeeren.
Als daer questie valdt tussen provintien ofte gemeenten van wegens die paellen soo behoert die paelstede hallef en hallif doorgedijlt te worden waer toe sij bijde met den inhoudt haerder brieven ofte behoerlijcke bescheden reclameeren.
Maer soo den eenen brief van eennich landt ofte gemeente die paelstede comprehendeert ende den anderen brief van het landt daer tegens gelegen niet soo vollecht de paelstede ofte pael die landtschap ofte gemeente in wellicks brief die gecomprehendeert is ter exclusie van d'andere.
Soo den eenen brief mede brenckt dat sijnne paelstede koempt tot soo eene plaetse toe soo streckt sijn recht maer tot aen die plaetse tot eene paelstede gedesigneert.
Soo den brief mede brenckt tot op eene plaetse soo vollicht die gheheele den selliven brief tot tegens bekende Perceelen van een (..) ofte gemeente alwaer de sellive plaetse waetter Moeren etc. koemmen op te houden.
Links boven op linkerhelft:
Staet mede op te lethen hoe danich dat het princepael bescheedt van die van Venrode sal bevonden worden waer mede sij haere ghepretendeerde Limitpaellen nu soo vere extendeeren willen tot infractie der Limitten van Brabant alhier gedesigneert ende geverifieert met eene Legaelle oude orrigineele kaertte van den hartoch van Brabant de a° 1465.
Redenen omdat men ghelooft dat die van Venrode voors. geene behoerlijcken verkrijchbrief ofte caertte van wegens haere ghemeente van den souverijn van den Lande en hebben maer dat sij haer voors. ghepretendeerde recht haer selliven in een boexken toegheschreven ende van tijt tot tijt dan noch vorder dan op d'een dan op d'ander van haere naergebueren gheusurpeert hebben als onder correctie geschiedt ende aengewesen is in dese.
Op linkerkant:
Deel vant landt van Kouijck
Loon (Overloon)
Oploo
Beneden op linkerhelft:
Baeckel
Die van Baeckel, Helmondt, Aerle Beeck, Rixtel etc. koemmen met haere ghemeente tot op den Peel soo dat bij soo verre die paelsteden die Lange Reijser geteckent B. ende van die Lange Reijser tot die (...) van ven Rode geteckent C. ghedefendeert wordende ende d(...) geteckent C. tussen Venrode ende Baeckel door ghetrocken (...) die sellive linie als dan die limiet plaets (...) Gelderlandt door den Peel voor (...) die meeste apperentie is dat den (...)
Onder de onderste kronkellijn:
van daer recht toegaende den Pedel hijde vrunte ende Moueren totten Langen Reijseren toe.
Eessens Putte A. Sint Wilborts Putte
den Heijtrick
Extract uijt die kaertte oft verkrijchbrief van Doerne gesegelt bijden hartoch van Brabant op den 20en Jannuarij ao 1465.
Ende van daer den gerechtten loop opwaert Eessens Putte toe van daer recht toegaende den Pedel Heijde, vrunte ende Moueren tot den Langen Reijseren toe ende van den Langen Reijseren tot der heerlijckhijt toe van Rode ende (...) tussen 't Landt van Brabant ende 't Landt van Gelre ofte Kessel tot eenen dorpe ghehetten Hellen ende van Hellen tot eenre plaetse gheheeten vorck Meer en (...) totten Lande ende die heerlijckhijt heeren Willems van Gooier Riddere van sijn (...) van Meijl tot Sint Wilborts Putte toe etc.
Afbeeldingen van de kaart[bewerken | brontekst bewerken]
- De Peelkaart in het parochie-archief
| Bronnen, noten en/of referenties |