Armentafel
De armentafel was een van oorsprong kerkelijke instelling die zich bezighield met de plaatselijke armenzorg.
De armenzorg werd van oudsher uitgevoerd door een door de kerk aangesteld armbestuur. Vroeger werd deze instelling ook wel tafel van de Heilige Geest, armentafel of kortweg Heilige Geest of den armen genoemd.
De twee leden van de armentafel, de Heilige Geestmeesters of armmeesters, werden meestal gekozen uit de gegoede personen. Eerst gebeurde dat door de pastoor, na de invoering van de reformatie aanvankelijk door de dominee, maar vanaf 1661 door de heer van Deurne.
De armmeesters beslisten over de vraag wie voor hulp in aanmerking kwam en zij beheerden de dikwijls omvangrijke bezittingen van de armentafel. Vanouds was het gebruik dat de bemiddelde mensen in hun testament de Armentafel bedachten. Zo kreeg deze na verloop van tijd pachthoeven, landerijen, kleine kapitalen, grondrenten e.d.
Al in het jaar 1400 is er sprake van een schenking van drie malder rogge aan de tafel van de Heilige Geest.
In 1468 werd de hoeve de Haanakker en in 1505 het Armenhuis in de Wiemel eigendom van de armentafel.
In 1592 bezat deze instelling aan vaste goederen naast de armenhoeve de Haanakker te Vlierden elf akkers, waarvan er enkele bij het Hagelkruis te Deurne lagen. Daarnaast waren de inkomsten aan rogpachten aanzienlijk. Zo had Jan van Doerne in 1529 een jaarlijkse en erfelijke pacht bepaald van 13 mud rogge uit de hoeve de Moosdijk.
Tot de afscheiding van de parochie Vlierden van Deurne rond 1683 viel de armenzorg van Deurne en Vlierden formeel onder één gecombineerde armentafel. Maar al in 1669 waren de eerste scheurtjes zichtbaar in de goede verhouding tussen Vlierden en Deurne met betrekking tot de armentafel. Dat heeft waarschijnlijk alles te maken met de politieke reformatie, die in Deurne vorm kreeg dank zij het handjevol protestanten en een fanatieke Rogier van Leefdael, als heer van Deurne, maar die in Vlierden bij gebrek aan protestanten en met medewerking van de heer van Vlierden niet kon worden doorgevoerd. De armentafel van Deurne bezat in Vlierden een jaarlijkse korenpacht. Maar de heer van Vlierden bepaalde in 1669 dat die korenpacht, op straffe van een boete van vijftig gulden, niet mocht worden afgedragen aan de Deurnese armentafel. Hij liet zijn maatregel aanplakken op de deur van de Vlierdense kapel, zodat iedereen daarvan op de hoogte was. Op verzoek van de Deurnese armmeesters werd notaris Bunnen uit Helmond naar de Vlierdense president-schepen gestuurd om hem te vragen of hij genegen was de korenpacht af te dragen aan de heilige geestmeesters van Deurne. Deze kon niet anders dan wijzen op het verbod van de heer van Vlierden. Ook de Vlierdenaren Frans Willem Aelberts, Lamken Peter Lemmens en Reijnder Franssen, deze laatste was hoevenaar op de in Vlierden gelegen Heilige Geesthoeve van Deurne, wezen op het verbod en droegen hun pacht niet af.[1]
Het leidde tot een rechtszaal en na een uitspraak van de Raad van Brabant werd beslist dat de Deurnese en Vlierdense armentafels zou worden gescheiden en dat Vlierden een vijfde deel van alle bezittingen zou krijgen. Daarbij hoorden een boerderij in Liessel en twee akkers aan de Peelstraat in Deurne, terwijl armenhoeve de Haanakker te Vlierden aanvankelijk aan de armentafel van Deurne bleef. Ergens tussen 1685 en 1705 werd ook de Vlierdense armentafel voor driekwart eigenaar van de Haanakker.
In 1775 liet de armentafel van Vlierden achteraf op de Blikhalm een huisje bouwen dat een arm gezin onderdak zou bieden.
Bronnen, noten en/of referenties
|