U steunt de heemkundekring door lid of vriend te worden.
Iedere eerste maandag- en woensdagochtend van de maand van 10 tot 12 uur kunt u ons bezoeken in het heemhuis.

Beugelen

Uit DeurneWiki, de historische encyclopedie voor groot-Deurne.
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Beugelsport IMG 4938.jpg
tekening beugelbaan uit D'n Uytbeyndel voorjaar 1984
Aanleg van de beugelbaan vlnr. NN, NN , Toon Timmers, Toon Vissers, Thijs Flipsen, NN
Johan Engels op de beugelbaan
Beugelen bij café Toon Verstappen in Liessel

Beugelen (in geval van biljartbeugelen ook wel jensen genoemd) was een echte Brabantse cafésport die ook in groeps- en competitieverband werd gespeeld.


Het spel[bewerken | brontekst bewerken]

Het beugelen wordt gespeeld op een baan met lemen ondergrond en een afmeting van circa 10 x 5 meter. Een ijzeren ring, de beugel, staat op circa 7 meter van de startlijn van de baan. De bedoeling van het spel is om de bal van ruim 4 kg met een houten sleger door de beugel te slaan.

Er zijn twee teams van twee spelers. Elke speler speelt met eigen bal en samen met zijn teamgenoot om de beurt tegen de tegenpartij. Punten worden gescoord door de bal door de ring te spelen of de bal van de tegenstander aan de korte kant, het verst van de beugel, uit de baan te spelen. Beide levert twee punten op. Wie het eerste een totaalscore van 30 punten heeft behaald is de winnaar.

Het spel vereist geen specifieke kracht of lichamelijke getraindheid. Spelinzicht en spelvaardigheid zijn de belangrijkste criteria. Het spel kan gespeeld worden door jong en oud en door mannen en vrouwen.

Beugelbaan heemhuis[bewerken | brontekst bewerken]

Heemkundekring H.N. Ouwerling beschikt over een verlichte beugelbaan die regelmatig door groepen afgehuurd wordt. Het meeste echter wordt deze gebruikt door een enthousiaste groep heemkundekringleden, die regelmatig als ontspanning beugelt. Twee keer per jaar is een eendagstoernooi.

In 1993 werd een beugelbaan achter het heemhuis aangelegd op de plek waar daarvoor enkele oude kippenhokken stonden. De nieuwe beugelbaan werd op zondag 5 september 1993 in gebruik genomen door burgemeester Smeets en erelid de heer Hohhmann.

In 2004 werd de beugelbaan, na overleg met enkele baancommissarissen van de Nederlandse Beugelbond uit Helden, grondig opgeknapt. Later verscheen er ook een lichtmast waardoor het (zomer)spel ook na het vallen van de duisternis gespeeld kan worden.

Vroeger had Deurne ook een overdekte beugelbaan achter het patronaat Rust Roest aan de Kruisstraat.

Activiteiten[bewerken | brontekst bewerken]

De eendagstoernooien bij Heemkundekring H.N. Ouwerling worden gespeeld om de Johan Engels-bokaal en Pieter Swinkels Beugel Tropee. (Dat Trofee verkeerd op het koperen plaatje staat is een foutje van de maker, maar werd niet als een bezwaar gezien)

Tijdens de Open Monumentendag in september 2023 werden door enkele leden van beugelvereniging De Treffers uit Maasbree en BC Meijel een demonstratie van het beugelspel gegeven.

Beugelbanen[bewerken | brontekst bewerken]

In onderstaande tabel worden de Deurnese herbergen en andere plaatsen genoemd waar vroeger een grote beugelbaan was.

Herbergier-eigenaar Locatie vroegste
vermelding
laatste
vermelding
Baars, van Johan Station 1894 voor 1917
Piet Bennenbroek Breemortelweg ? ?
Brouwers, Wilhelmus Heimolen 1866 1866
Eijk, van Johannes Schoolstraat-Liessel 1938 1939
Hanneske van den Einden Haageind 1915 1915
Heemhuis Stationsstraat 73 1993 heden
Flipsen, Martinus[1] Station 1894 1894
Gielen, Petrus Heitrak 1909-1925[2]
Heijden, van der Johannes Visser 1863 1864
Hendriks, Leonardus Schans 1882 1882
Manders, Simon Zeilberg circa 1919
Mortel, van de Gerardus - herberg Helmondseweg 38[3] circa 1850 circa 1850
Munsters, Piet Merlenberg
Nunen, van Sjraar en Truus[4] Schoolstraat (Liessel) tot circa 1950
Bussel, van Toon Veldstraat E.47 = 19 [5]
parochiehuis Rust Roest Kruisstraat ? ?
Veggel, van Martinus Neerkant 1889 1889
Gerwen, Johannes van Herberg De Bult 1891 1908
Woezik, van Jan Helenaveen 1921 1921
Wouters, Johannes Kerkstraat voor 1865[6]
Hermans, Engelbert[7] Liessel 1914 1914
Zwaan, van der Johannes Helenaveen 1886 1886

Beugelbiljart of jensbaan[bewerken | brontekst bewerken]

Het spel wordt ook op een biljarttafel gespeeld. Zo stond er onder meer in Café Lintermans en de beide café's Parkzicht een beugelbiljart.

In café Van de Wildenberg te Vlierden, café Van Calis en bij Het Trefpunt te Deurne kon voorheen worden gebeugeld of gejensd De inzet bij jensen was steevast òf een sigaar òf 5 cent! Er werd door de ring gespeeld of getracht de tegenstander over te slaan.

Beugelen in Peellanders[bewerken | brontekst bewerken]

In zijn autobiografie Peellanders verhaalt Martinus van de Mortel (Broertje) hoe hij als kind, samen met Hannes van den Broek[8], op de Heitrak een beugelbaantje bouwde en de ballen vervaardigde:

... Nog een paar dagen later kwam in de weide aan de andere zijde naast hem Hannes van den Broek met de koeien van Toon Bellemakers. Hannes was een oude schoolmakker, al een paar jaar ouder dan hij, en diende nu bij Toon Bellemakers. Hij moest bij ’t koeien hoeden vlaghei maaien met den korten breeden heizicht. Aan den dennensteek van de zicht, die tegen den linkerarm leunde en met de punt boven het hoofd uitstak, waren haaksgewijze twee handvatten gezet. Hiermede hakte Hannes de heistruiken met een klein schijfje humusgrond eraan vlagje voor vlagje op ronde hoopjes bijeen. Die vlaghei moest dienen als strooisel voor ’t vee in den potstal. Broertje sloot al gauw goede vriendschap met Hannes, wat tot gevolg had dat Hannes al gauw het heikappen vergat. Samen timmerden ze in een droge sloot een beugelbaan. Den bodem bestrooiden ze met leem die ze onder uit den sloot dolven en op den vloer der beugelbaan met den heizicht vaststampten. Van een omgewaaide Elzenstam sneden ze met hun kindermessen kleine beugelballen en slegers om de ballen over de baan voort te drijven.


Bronnen, noten en/of referenties
  1. Dit café werd in 1894 verkocht aan Johan van Baars.
  2. Gerard Engels noemt de beugelbaan bij dit café in zijn boek Honderd jaar Neerkant 1989 blz. 23.
  3. Op de plaats van de huidige rotonde Helmondseweg-Houtenhoekseweg was destijds een overdekte beugelbaan.
  4. Hier was een overdekte beugelbaan
  5. Tussen 1950 en 1960 ongeveer
  6. Volgens een verklaring van zijn zoon Willem op 20 februari 1865 had diens vader Johannes Wouters vroeger een beugelbaan bij de herberg.
  7. Later Leonardus Scheepers
  8. Johannes van den Broek, geb. Bakel 12 december 1869 en overl. Bakel 21 augustus 1948, woonde van 25 februari 1880 tot 9 mei 1881 met zijn ouders op de Heitrak; het verhaal moet zich dus in deze periode hebben afgespeeld.