Broederschap van de heilige Donatus
Het broederschap van de heilige Donatus, de beschermer tegen onweer, brand, hagelschade en een onvoorziene dood, werd in Helenaveen op 28 mei 1884 opgericht.
Waarschijnlijk was geldnood, vanwege de kort daarvoor nieuw gebouwde kerk, en de hoop op een bloeiend bedevaartsoord een belangrijk motief voor de oprichting van het broederschap.
In 1884 kreeg men via het bisdom in Helenaveen een reliek ex ossibus S. Donati M. (uit het gebeente van de martelaar Sint-Donatus).
Het originele devotiebeeld, dat bij de oprichting van de broederschap als geschenk werd aangenomen, ging bij de bevrijding in het najaar van 1944 verloren. Het huidige beeld werd in 1951 ontworpen en gemaakt door Frans Tuinstra, werkzaam bij Russel Tiglia.
De oudst bekende broederschap van Sint-Donatis werd in 1742 in Arlon opgericht. De Helenaveense broederschap is niet de oudste Donatus-broederschap in Noord-Brabant. Al in 1779 was er zo'n broederschap in Reek. Ook Handel (1861) en Altforst (1862) gingen Helenaveen voor. Later kwamen er ook in Overloon (1885), Langeweg (1887) en Loosbroek (1899).
Dat rond de eeuwwisseling de feestdag van Sint-Donatus op de tweede zondag van juli nog flink gevierd werd, blijkt uit het volgende bericht in de Zuidwillemsvaart.
- Liessel. De gemeente heeft omtrent halfweg Liessel en Helenaveen een prachtige boomgaard liggen, doch er wordt jaarlijks naar men zegt ongeveer f 120 op toegegeven. Het beste gras is er lang uit weg; doch het grootste deel staat er nog; het is zoo droog als hooi. Als men het dit jaar nog maait, zal men het toch nog tegelijk met dat van het marktplein kunnen opvaren. Wegens het feest van den H. Donatus is Zondag veel volk van Liessel naar Helenaveen gewandeld. Er is toen druk over dat gras gesproken, dat het niets meer waard is enz.
De feestdag van Donatus en de daarmee verbonden octaaf (verlengde viering van de feestdag met acht dagen) bracht niet alleen jaarlijks veel bedevaartgangers naar Helenaveen maar zorgde ook voor nieuwe leden van de broederschap. De pastoor schroomde zelfs niet om advertenties in de krant te laten plaatsen waarin de bedevaart naar Helenaveen en inschrijving in de broederschap werden aangemoedigd.
Er was ook een litanie ter ere van de heilige Donatus, met daarin teksten als Spaar ons Heer van alle schadelijke onweders en kwade luchten, van alle verderf en schade der stormwinden, hagel, donder en bliksem, van vuur en brand, van schadelijke regens, droogten en overstrooming, van een haastige en onvoorziene dood …
In de loop van de tijd werd de plotselinge dood steeds meer veroorzaakt door autoverkeer, reden waarom men in Helenaveen op zijn feestdag voertuigen ging inzegenen. De broederschap zelf stierf ondertussen een zachte langzame dood. De jaarlijkse voertuigzegen op de tweede zondag van juli vindt nog wel steeds plaats.
Bronnen, noten en/of referenties
|