Bewerken van Gemeentelijk Veenbedrijf

[[Bestand:12.511.jpg|thumb|400px|De turfstrooiselfabriek op het adres [[Halte Z.140]].<br>Foto: collectie Gemeente Deurne]]
[[Bestand:Advertentie Gemeentelijk veenbedrijf 1923.JPG|thumb|300px|Advertentie 1923 in de [[Feestgids bij 25-jarig regeeringsjubileum Koningin Wilhelmina]]]]
[[Bestand:Veenbedrijf gemeente Deurne ca 1924.jpg|thumb|350px|Briefhoofd 1924]]
[[Bestand:Veenderij en turfstrooiselfabrieken der gemeente deurne 1931 LR.jpg|thumb|350px|Briefhoofd 1931]]
Het '''Gemeentelijk Veenbedrijf''' (G.V.B.) werd in 1895 door de [[gemeente Deurne en Liessel]] opgericht om daarmee de feitelijk sinds 1869 bestaande situatie van gemeentelijke vervening te formaliseren en administratief gescheiden onder te brengen. 

== Oprichting ==
Aanleiding tot de oprichting in 1895 was waarschijnlijk het aflopen van het 10-jarig contract in 1896 van de gemeente met de firma [[Steegh en Esser]]. Als motief tot de oprichting noemde de gemeente de mogelijkheid om door getemporiseerde vervening en daarmee een getemporiseerde groei van de arbeidende bevolking een greep te kunnen houden op het aantal werknemers die anders bij particuliere ontginning in tijden van malaise massaal ten laste van de armenzorg zouden komen. Een andere reden was dat de gemeente Deurne en Liessel van mening was dat de weinige potentiële commerciële verveners door onderlinge afspraken de prijzen voor de te verwerven peelgronden kunstmatig laag hielden.

== Fabriek ==
Op 15 augustus 1896 nam de gemeente de [[Turfstrooiselfabriek van de gemeente Deurne|turfstrooiselfabriek]] met inventaris voor 12.000 gulden over van Steegh en Esser nabij de [[halte Helenaveen]]. Door deze aankoop werd het besluit van de raad om een drijvende turfstrooiselfabriek te bouwen niet meer uitgevoerd. 

Dat de verstandhouding tussen Steegh en Esser en de gemeente Deurne en Liessel, ook na de overdracht van de fabriek, veel te wensen overliet blijkt uit de gebeurtenis van 7 november 1896. Die dag kregen alle werknemers van de gemeente vrij vanwege de feestdag van [[Willibrord|Sint-Willibrord]]. De werklieden van Steegh en Esser grepen toen hun kans om nagenoeg de gehele beplanting van de gemeente Deurne en Liessel uit te graven en te herplanten bij het woonhuis van hun directeur onder Horst.

Op donderdag 20 december brak een wilde staking uit nadat het gemeentebestuur had geweigerd om kindertoeslag toe te kennen aan de kostwinners van de gezinnen. De staking begon op de werkverschaffing in de [[Snoerts]], maar sloeg over naar de veenderij. Directeur [[Wouterius Kortooms (1880-1955)|Wouter Kortooms]] had het werkvolk nog bezworen zich niks aan te trekken van wat de stakingsleiders beweerden, maar daarop had [[Petrus de Corte (1888-1968)|Peer de Corte]] de arbeiders opgejut zich niks van de directeur aan te trekken en was het werk neergelegd, “hetzij uit vrees, hetzij doordat in een paar ploegen de lui in zulken getale meegingen, dat doorwerken voor de overblijvenden niet wel mogelijk was”, zoals [[Johannes Casper van Beek (1877-1951)|burgemeester Van Beek]] later in een verslag van de gebeurtenissen schreef.<ref>Ed van de Kerkhof  - ''[[Rondom De Mussenkeet]]'' (2019) blz. 152</ref>

== Opzichters ==
[[Johannis Hermans (1845-1897)|Johannis Hermans]] was van 1876 tot 1893, toen hij werd "weggekocht" door de [[Maatschappij Helenaveen]], hoofdopzichter van de gemeentelijke veenderij. Hij raakte bij de gemeentelijke peelwerkers in opspraak vanwege de door hem gedreven (gedwongen) winkelnering.

==Opheffing==
Op dinsdag 18 juni 1957 te 10 uur nam de gemeente Deurne informeel afscheid van haar veenbedrijf. [[Notaris Tromp]] verkocht openbaar de restanten van een onderneming die Deurne eens tot [[Miljoenenparadijs|grote welvaart]] bracht. De geïnteresseerden stonden om afslager [[Jaques Hendrikx]] geschaard. De mannen stonden bruin en donker op elkaar gedrongen. Jaques was bovenop een werkbank gesprongen en van deze hoge standplaats veilde hij voor de notaris de stikkers, bonkschoppen, hamers, rieken, touw, kettingen, snaren etc. <ref> Helmondse Courant van 22 juni 1957</ref>. De formele beslissing tot opheffing werd echter pas genomen door  [[Gemeentebestuur 1953-1958|de gemeenteraad]] tijdens de gemeenteraadsvergadering  van dinsdag 19 november 1957.


{| class="wikitable sortable" 
|-
! Directeur
! Periode
|-
|[[Johannis Hermans (1845-1897)|Johannes Hermans]]||1876-1893
|-
|[[Karel Lodewijk Langenhoff (1860-1923)|Karel Langenhoff]]||1894-1919
|-
|[[Wouterius Kortooms (1880-1955)|Wouter Kortooms]]||1919-1946
|-
|[[Antonius Petrus Adrianus Kuijpers (1903-1976)|Antoon Kuijpers]]||1946-19??
|}
[[Bestand:16.381.jpg|thumb|400px|Op 1 mei 1931 was Wouter Kortooms 25 jaar werkzaam bij het Gemeentelijk Veenbedrijf, vandaar de [[Ereboog]]. Vlnr: wethouder [[Johannes van Deursen (1876-1960)|Jan van Deursen]], directeur [[Wouterius Kortooms (1880-1955)|Wouter Kortooms]], burgemeester [[Johannes Casper van Beek (1877-1951)|Jan Casper van Beek]], wethouder [[Nicolaas Hubertus Goossens (1873-1948)|Klaas Goossens]] en gemeentesecretaris [[Petrus Leonardus Gijsbers (1881-1950)|Piet Gijsbers]]]]


{{#widget:YouTube|id= ahOF8fQHWR4}}

{{Appendix|2=
*"Deurne’s raad besloot tot opheffing van veenbedrijf.", bijlage bij het [[Land- en Tuinbouwblad]] van 23 november 1957
----
{{references}}
}}

[[categorie:veenderij]]

{{DeurneWiki_TR_plekke_poi
|Omschrijving=Het Gemeentelijk Veenbedrijf ging in 1895 van start. De gemeente Deurne en Liessel was toen al bijna 20 jaar bezig met commerciële vervening. Aanleiding tot de oprichting van het Veenbedrijf was de aankoop van de leegstaande fabrieken van de firma Steegh en Esser, die tot dan een 10-jarige concessie voor turfwinning van de gemeente had. Wouter Kortooms, de vader van schrijver Toon, was directeur van het Gemeentelijk Veenbedrijf.  Het Veenbedrijf maakte Deurne tot een miljoenenparadijs.
|Naam=Gemeentelijk Veenbedrijf
|Wereld=DeurneWiki_TR_Plekke_POI
|Plaatje=12.511.jpg
|Lokatie=51.445198,5.875458
}}