Bewerken van Hendrik Josephus Maria Wiegersma (1891-1969)
Naar navigatie springen
Naar zoeken springen
Deze bewerking kan ongedaan gemaakt worden. Hieronder staat de tekst waarin de wijziging ongedaan is gemaakt. Controleer voor het publiceren of het resultaat gewenst is.
Huidige versie | Uw tekst | ||
Regel 13: | Regel 13: | ||
| bidprentje = [http://bidprentjesarchief.nl/?pagina=nba-show-form&id=35655&i=85 NBA vrouw] | | bidprentje = [http://bidprentjesarchief.nl/?pagina=nba-show-form&id=35655&i=85 NBA vrouw] | ||
}} | }} | ||
[[Bestand:19.671.jpg|thumb|300px|Op de Dam in Amsterdam: Vlnr: [[Wieger Wiegersma]], [[Petronella Johanna Antonia Maria Daniëls (1892-1962)|Nel Wiegersma-Daniels]], [[Sjoert Wiegersma (1927 | [[Bestand:19.671.jpg|thumb|300px|Op de Dam in Amsterdam: Vlnr: [[Wieger Wiegersma]], [[Petronella Johanna Antonia Maria Daniëls (1892-1962)|Nel Wiegersma-Daniels]], [[Sjoert Wiegersma (1927)]], kinderjuffrouw C.B. Birkenfeld (1910-1966), [[Friso Wiegersma]]. Op de achtergrond de Nieuwe Kerk en ook een deel van het koninklijk paleis is nog zichtbaar.<br> | ||
[[Bestand:14.445.jpg|thumb|300px|Hendrik en Petronella<br> | Foto collectie gemeente Deurne]] | ||
[[Bestand:25.986.jpg|300px|thumb| | [[Bestand:14.445.jpg|thumb|300px|Hendrik en Petronella<br> | ||
Foto: collectie Tij Kools]] | |||
[[Bestand:25.986.jpg|300px|thumb|Collectie: Frans Gloudemans]] | |||
[[Bestand:19.703.jpg|300px|thumb|Het huis in Lith in 1971]] | [[Bestand:19.703.jpg|300px|thumb|Het huis in Lith in 1971]] | ||
[[image:Wiegersmagraf.jpg|thumb|300px|Rijksmonument begraafplaats Wiegersma te Vlierden]] | [[image:Wiegersmagraf.jpg|thumb|300px|Rijksmonument begraafplaats Wiegersma te Vlierden]] | ||
'''Hendrik Josephus Maria (Hendrik) Wiegersma (1891-1969)''' was een Deurnese huisarts, tekenaar, kunstschilder en schrijver. Zijn bijnaam was ''[[De Wieger]]''. | |||
'''Hendrik Josephus Maria (Hendrik) Wiegersma (1891-1969)''' was een Deurnese huisarts, tekenaar, kunstschilder | |||
==Achtergrond en familie== | ==Achtergrond en familie== | ||
Wiegersma werd geboren als zoon van de huisarts Jakob Wiegersma ( | Wiegersma werd geboren als zoon van de huisarts Jakob Hendrik Wiegersma (Achtkarspelen 1863-1931 Zeist) en Elisabeth Josephine Maria Blancke (Culemborg 1864-1903 Lith). Op de katholieke begraafplaats in het centrum van Lith ligt nog het graf van Wiegersma's stiefmoeder, en aan de Lithsedijk aldaar staat het zeventiende-eeuwse huis waar Hendrik werd geboren. | ||
Na zijn studie tot arts trouwde hij op 13 juni 1917 in Nijmegen met Petronella Johanna Antonia Maria (Nel) Daniëls, (Nijmegen 31 juli 1892 - | Na zijn studie tot arts trouwde hij op 13 juni 1917 in Nijmegen met Petronella Johanna Antonia Maria (Nel) Daniëls, (Nijmegen 31 juli 1892 - 7 augustus 1962), dochter van Petrus Jacobus Franciscus Daniëls (Nijmegen 1845-1930 Nijmegen) en Johanna Maria Catharina Sengers (Megen 1851-1920 Nijmegen). Haar vader was koopman in lederwaren en wethouder. | ||
Het echtpaar Wiegersma kreeg vijf zonen: | Het echtpaar Wiegersma kreeg vijf zonen: | ||
Regel 35: | Regel 34: | ||
#[[Wieger Wiegersma (1923-1941)|Wieger]], (Deurne 25 mei 1923 - Werkendam 8 augustus 1941). | #[[Wieger Wiegersma (1923-1941)|Wieger]], (Deurne 25 mei 1923 - Werkendam 8 augustus 1941). | ||
#[[Friso Wiegersma (1925-2006)|Friso]], (Deurne 14 oktober 1925 - Amsterdam 5 juni 2006). Levenspartner van Wim Sonneveld en gehuwd met Hans van der Woude. | #[[Friso Wiegersma (1925-2006)|Friso]], (Deurne 14 oktober 1925 - Amsterdam 5 juni 2006). Levenspartner van Wim Sonneveld en gehuwd met Hans van der Woude. | ||
#[[Sjoert Wiegersma (1927 | #[[Sjoert Wiegersma (1927)|Sjoert (Sjoerd)]], (Deurne 19 oktober 1927). Hij huwde met Ava O'Brien. | ||
Op 23 februari 1917 vestigde hij zich in Deurne. Na kort in de kom van Deurne te hebben gewoond, vertrok hij met zijn echtgenote naar een vrijstaand huis aan de [[Spoorstraat]], later [[Stationsstraat 70]] genaamd, dat eigendom was van de [[Josephus Bertrams (1865-1942)|familie Bertrams]]. In 1922 werd zijn landhuis [[De Wieger]] gebouwd, onder architectuur van [[Cor Roffelsen]]. Dit huis werd gebouwd aan de tegenwoordige [[Oude Liesselseweg]] aan de rand van het oude akkercomplex [[Wolfsberg (dekzandrug)|"De Wolfsberg]]". Het huis en de omgeving stonden model voor het lied ''[[Het Dorp]]'', dat Hendriks zoon [[Friso Wiegersma]] schreef voor Wim Sonneveld. | Op 23 februari 1917 vestigde hij zich in Deurne. Na kort in de kom van Deurne te hebben gewoond, vertrok hij met zijn echtgenote naar een vrijstaand huis aan de [[Spoorstraat]], later [[Stationsstraat 70]] genaamd, dat eigendom was van de [[Josephus Bertrams (1865-1942)|familie Bertrams]]. In 1922 werd zijn landhuis [[De Wieger]] gebouwd, onder architectuur van [[Cor Roffelsen]]. Dit huis werd gebouwd aan de tegenwoordige [[Oude Liesselseweg]] aan de rand van het oude akkercomplex [[Wolfsberg (dekzandrug)|"De Wolfsberg]]". Het huis en de omgeving stonden model voor het lied ''[[Het Dorp]]'', dat Hendriks zoon [[Friso Wiegersma]] schreef voor Wim Sonneveld. | ||
Regel 43: | Regel 42: | ||
==Zijn carrière== | ==Zijn carrière== | ||
===Als dorpsarts=== | ===Als dorpsarts=== | ||
Op 23 januari 1917 werd hem zijn diploma als arts uitgereikt. Een maand later vestigde hij zich als arts in Deurne | Op 23 januari 1917 werd hem zijn diploma als arts uitgereikt. Een maand later vestigde hij zich als arts in Deurne. | ||
Van 1 juli 1921 tot 1 juli 1926 was hij lid van de gezondheidscommissie te Helmond. Ook de Deurnese [[Eugenius Johannes Josephus Maria de Leeuw (1869-1935)|notaris De Leeuw]] had zitting in deze commissie. | Van 1 juli 1921 tot 1 juli 1926 was hij lid van de gezondheidscommissie te Helmond. Ook de Deurnese [[Eugenius Johannes Josephus Maria de Leeuw (1869-1935)|notaris De Leeuw]] had zitting in deze commissie. | ||
Regel 58: | Regel 57: | ||
Na een kennismaking begin jaren twintig met Moissy Kogan, Ossip Zadkine en [[Otto van Rees]] (de laatste bewoonde destijds het [[Klein Kasteel]]) begonnen de artistieke talenten van Wiegersma te ontluiken. Tegenwoordig wordt hij beschouwd als de grootste kunstenaar die Deurne rijk is geweest, en een van de belangrijkste van [[Peelland]]. Behalve als kunstenaar stond hij ook bekend als kundig arts. | Na een kennismaking begin jaren twintig met Moissy Kogan, Ossip Zadkine en [[Otto van Rees]] (de laatste bewoonde destijds het [[Klein Kasteel]]) begonnen de artistieke talenten van Wiegersma te ontluiken. Tegenwoordig wordt hij beschouwd als de grootste kunstenaar die Deurne rijk is geweest, en een van de belangrijkste van [[Peelland]]. Behalve als kunstenaar stond hij ook bekend als kundig arts. | ||
In 1928 kreeg hij al een eerste grote tentoonstelling in het Stedelijk Museum te Amsterdam en verder onder andere in oktober 1945 in het stedelijk Van Abbe-museum in Eindhoven. Huize [[De Wieger (gebouw)|De Wieger]] in Deurne werd de plek waar schrijvers en kunstenaars elkaar ontmoeten. Jozef Cantré, | In 1928 kreeg hij al een eerste grote tentoonstelling in het Stedelijk Museum te Amsterdam en verder onder andere in oktober 1945 in het stedelijk Van Abbe-museum in Eindhoven. Huize [[De Wieger (gebouw)|De Wieger]] in Deurne werd de plek waar schrijvers en kunstenaars elkaar ontmoeten. Jozef Cantré, Antoon Coolen, Jan Engelman , Roland Holst, Henri Jonas, Toon Kelder, Louis Kuitenbrouwer, Lou Lichtveld, Hendrik Marsman, Joep Nicolas, Constant Permeke, Albert Plasschaert, Otto van Rees, Felix Timmermans, Jo Vincent, Wolfgang Weber, Matthieu Wiegman, Piet Wiegman en Ossip Zadkine kwamen daar regelmatig langs. Door zijn connectie met Otto van Rees raakte Wiegersma ook betrokken bij de vormgeving van het tijdschrift ''De Gemeenschap''<ref>De Gemeenschap was een in Utrecht gevestigd tijdschrift en een gelijknamige uitgeverij van jonge katholieke intellectuelen tijdens het interbellum (1925 - 1941).</ref> waarvoor hij tien omslagen zou maken. Daarnaast ontwierp hij banden voor boeken van onder meer Hubert Janssen en [[Antoon Coolen]]. | ||
In 1930 brak Wiegersma met Joep Nicolas wegens een vermeende affaire die Nicolas met zijn vrouw gehad zou hebben. | In 1930 brak Wiegersma met Joep Nicolas wegens een vermeende affaire die Nicolas met zijn vrouw gehad zou hebben. | ||
Wiegersma zou evolueren tot een van de belangrijkste kunstenaars van het Nederlands expressionisme. | Wiegersma zou evolueren tot een van de belangrijkste kunstenaars van het Nederlands expressionisme. | ||
Zijn werk vormt de vaste collectie van ''Museum de Wieger'' te Deurne. | |||
==Maatschappelijke functies== | ==Maatschappelijke functies== | ||
*In 1925 nam Hendrik Wiegersma het initiatief om, samen met [[Theodorus Engelen (1879-1970)|Dorus Engelen]] en nog enkele anderen, het [[Sint-Jorisgilde]] nieuw leven in te blazen. Later werd Wiegersma beschermheer van ''de rooi schut'' zoals het Sint-Jorisgilde ook wel genoemd werd. Uit die periode stamt ook de legendarische foto van [[De Zeele-mennekes]] die tijdens de jaarlijkse teerdag in 1927 als gildebroeders in de tuin van [[De Wieger (gebouw)|De Wieger]] gefotografeerd werden. In 1930 werd hij koning van dit gilde en was, voor zover bekend, de enige koning die zijn eigen schild vervaardigde, zie [[:Bestand:28.733.jpg|foto 28.733]] (voorzijde) en [[:Bestand:28.734.jpg|foto 28.734]] (achterzijde). | *In 1925 nam Hendrik Wiegersma het initiatief om, samen met [[Theodorus Engelen (1879-1970)|Dorus Engelen]] en nog enkele anderen, het [[Sint-Jorisgilde]] nieuw leven in te blazen. Later werd Wiegersma beschermheer van ''de rooi schut'' zoals het Sint-Jorisgilde ook wel genoemd werd. Uit die periode stamt ook de legendarische foto van [[De Zeele-mennekes]] die tijdens de jaarlijkse teerdag in 1927 als gildebroeders in de tuin van [[De Wieger (gebouw)|De Wieger]] gefotografeerd werden. In 1930 werd hij koning van dit gilde en was, voor zover bekend, de enige koning die zijn eigen schild vervaardigde, zie [[:Bestand:28.733.jpg|foto 28.733]] (voorzijde) en [[:Bestand:28.734.jpg|foto 28.734]] (achterzijde). | ||
*Hij was beschermheer van de Vlierdense [[fanfare Wilhelmina]]. | *Hij was beschermheer van de Vlierdense [[fanfare Wilhelmina]]. | ||
*Hij was medeoprichter van het [[Wit-Gele Kruis Deurne]] en vanaf 25 april 1928 samen met [[Remy Camile Marie Verhaegen (1894-1955) | *Hij was medeoprichter van het [[Wit-Gele Kruis Deurne]] en vanaf 25 april 1928 samen met [[Remy Camile Marie Verhaegen (1894-1955)]] medisch adviseur in het oprichtingsbestuur. | ||
==Archeoloog== | ==Archeoloog== | ||
Regel 74: | Regel 73: | ||
Op 9 april 1923 ging Wiegersma met zijn vrouw, zijn zwager Mathe Daniels, die archivaris in Nijmegen was, en de Leidse archeoloog dr. Holwerda het urnenveld bekijken. Holwerda, die tevens directeur van het rijksmuseum van Oudheden te Leiden was, gaf toestemming voor wetenschappelijk onderzoek. | Op 9 april 1923 ging Wiegersma met zijn vrouw, zijn zwager Mathe Daniels, die archivaris in Nijmegen was, en de Leidse archeoloog dr. Holwerda het urnenveld bekijken. Holwerda, die tevens directeur van het rijksmuseum van Oudheden te Leiden was, gaf toestemming voor wetenschappelijk onderzoek. | ||
==Inspiratiebron voor anderen== | |||
[[Bestand:19.686.jpg|thumb|250px|Foto: collectie H. vd. Grinten]] | |||
Wiegersma staat bekend om zijn bijzondere manier van omgaan met mensen. Iedereen was voor hem gelijk, keuterboertje of de notaris. Tegen de kerk ontwikkelde hij een weerzin in de loop van zijn leven; de pastoor stond bovenaan de lijst met mensen die hij niet wenste te behandelen. | |||
Wiegersma staat bekend om zijn bijzondere manier van omgaan met mensen. Iedereen was voor hem gelijk, | |||
Hendriks vader Jacob Wiegersma stond model voor de dorpsdokter in de streekroman ''Dorp aan de rivier'' (1934) van Antoon Coolen. Wiegersma zelf illustreerde het boek en de band. Het boek werd in 1958 verfilmd door Fons Rademakers. | Hendriks vader Jacob Wiegersma stond model voor de dorpsdokter in de streekroman ''Dorp aan de rivier'' (1934) van [[Antoon Coolen]]. Wiegersma zelf illustreerde het boek en de band. Het boek werd in 1958 verfilmd door Fons Rademakers. | ||
Hendrik zelf stond model voor de dokter in de roman van [[ | Hendrik zelf stond model voor de dokter in de roman van [[Toon Kortooms]] ''Help de dokter verzuipt!'' (1968). Ook dat boek werd, in 1974, verfilmd. Deze laatste film veroorzaakte destijds nogal wat ophef, omdat actrice Willeke van Ammelrooy - die een zigeunerin speelt - naakt te zien is in de film. | ||
Zijn vriend en schrijver Antoon Coolen noemde diens vierde zoon Peter Hendricus naar Hendrik Wiegersma en zijn vrouw Nel. | Zijn vriend en schrijver Antoon Coolen noemde diens vierde zoon Peter Hendricus naar Hendrik Wiegersma en zijn vrouw Nel. | ||
In januari 2008 werd een onbekende kluis aangetroffen bij het wegbreken van een muur in De Wieger. De kluis, die pas na twee dagen geopend kon worden, bleek met name papieren en persoonlijke spullen van de verongelukte zoon Wieger te bevatten. | In januari 2008 werd een onbekende kluis aangetroffen bij het wegbreken van een muur in De Wieger. De kluis, die pas na twee dagen geopend kon worden, bleek met name papieren en persoonlijke spullen van de verongelukte zoon Wieger te bevatten. | ||
<gallery | <gallery> | ||
Bestand:14.307.jpg|opening van de kluis | Bestand:14.307.jpg|opening van de kluis | ||
Bestand:14.308.jpg | Bestand:14.308.jpg | ||
Regel 92: | Regel 91: | ||
</gallery> | </gallery> | ||
[[Bestand:01.647.JPG|thumb|400px|In 1924, tijdens het gouden jubelfeest van de [[Koninklijke Harmonie Deurne|harmonie]], ging Wiegersma een kijkje nemen in de versierde [[Stationsstraat]]. Aan het stuur Hub van Doorne als zijn persoonlijke chauffeur. Rechts op de foto, aan de [[Stationsstraat 4]] de kruidenierswinkel van [[Adrianus Joannes Stevenaar (1893-1958)|Adrianus Stevenaar]], daarnaast aan de [[Stationsstraat 4a|Stationsstraat 6]] de drogisterij van [[Joannes Augustinus Peerbooms (1868-1936)|August Peerbooms]] en links de garage van [[Fredericus Franciscus Obers (1900-1966)|Frits Obers]].<br> | [[Bestand:01.647.JPG|thumb|400px|In 1924, tijdens het gouden jubelfeest van de [[Koninklijke Harmonie Deurne|harmonie]], ging Wiegersma een kijkje nemen in de versierde [[Stationsstraat]] in [[Deurne]]. Aan het stuur [[Hub van Doorne]], voorzitter van de harmonie, als zijn persoonlijke chauffeur. Rechts op de foto, aan de [[Stationsstraat 4]] de kruidenierswinkel van [[Adrianus Joannes Stevenaar (1893-1958)|Adrianus Stevenaar]], daarnaast aan de [[Stationsstraat 4a|Stationsstraat 6]] de drogisterij van [[Joannes Augustinus Peerbooms (1868-1936)|August Peerbooms]] en links de garage van [[Fredericus Franciscus Obers (1900-1966)|Frits Obers]].<br>Foto's: collectie [[Oudheidkamer]]]] | ||
==Zijn eerste auto== | ==Zijn eerste auto== | ||
In 1920 kocht Hendrik Wiegersma de auto van [[Arnoldus van Loon (1861-1939)]]. Voor die tijd bezocht de huisarts zijn patiënten per fiets, motor of te paard. In 1922 werd Wiegersma eigenaar van een prachtige sportwagen, hij woonde toen nog in de Stationsstraat. [[ | In 1920 kocht Hendrik Wiegersma de auto van [[Arnoldus van Loon (1861-1939)]]. Voor die tijd bezocht de huisarts zijn patiënten per fiets, motor of te paard. In 1922 werd Wiegersma eigenaar van een prachtige sportwagen, hij woonde toen nog in de Stationsstraat. De latere industrieel [[Hub van Doorne]] was enige tijd zijn persoonlijk chauffeur. | ||
In oktober 1932 maakte hij met zijn Ford (kenteken N-22960) een tocht naar Athene. De nummerplaat van deze auto werd in de zomer 2018 tijdens grondwerkzaamheden bij het [[Dinghuis]] opgegraven. Na terugkomst in Deurne werd hij geïnterviewd door Jac. van der Meulen, Ford-dealer te Eindhoven.<ref> Nieuwe Tilburgsche Courant van 22 oktober 1932 </ref> | |||
==Vrijgevigheid== | ==Vrijgevigheid== | ||
Regel 123: | Regel 110: | ||
Hij had die begraafplaats in 1942 laten oprichten, waarna de graven van zijn zoon Wieger, verongelukt in 1941, en zijn moeder, overleden te Lith in 1903, naar Vlierden werden overgebracht. | Hij had die begraafplaats in 1942 laten oprichten, waarna de graven van zijn zoon Wieger, verongelukt in 1941, en zijn moeder, overleden te Lith in 1903, naar Vlierden werden overgebracht. | ||
{{#widget:YouTube|id=_xJS_hGpBK4}} | {{#widget:YouTube|id=_xJS_hGpBK4}} | ||
{{#widget:YouTube|id=BDGgfcia5eI}} | |||
{{Appendix|2= | {{Appendix|2= | ||
Regel 155: | Regel 124: | ||
{{references}} | {{references}} | ||
}} | }} | ||
{{DEFAULTSORT:Wiegersma, Hendrik}} | |||
{{DEFAULTSORT:Wiegersma,Hendrik}} | |||
[[categorie:Wiegersma|Hendrik]] | [[categorie:Wiegersma|Hendrik]] | ||
[[Categorie:boekbandontwerper]] | [[Categorie:boekbandontwerper]] |