U steunt de heemkundekring door lid of vriend te worden.
Iedere eerste maandag- en woensdagochtend van de maand van 10 tot 12 uur kunt u ons bezoeken in het heemhuis.

Frans Koolen (1873-1960): verschil tussen versies

Uit DeurneWiki, de historische encyclopedie voor groot-Deurne.
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Geen bewerkingssamenvatting
 
(25 tussenliggende versies door 5 gebruikers niet weergegeven)
Regel 5: Regel 5:
| volledige naam = Frans Koolen
| volledige naam = Frans Koolen
| roepnaam      = Frans
| roepnaam      = Frans
| geboorteplaats = Horst
| geboorteplaats = Horst (America)
| geboortedatum  = 2 maart 1873
| geboortedatum  = 2 maart 1873
| overl.plaats  = Venlo
| overl.plaats  = Venlo
| overl.datum    = 7 mei 1960
| overl.datum    = 7 mei 1960
| partner(s)    = [[Maria Catharina Elisabeth Verberkt (1886-1962)]]
| partner(s)    = Maria Catharina Elisabeth Verberkt (1886-1962)
| beroep(en)    = spoorwegbeambte, landbouwer
| beroep(en)    = spoorwegbeambte, landbouwer
}}
}}
{{link stamboom|stamboom=[[Koolen|Klik hier voor de<br>stamboom van '''"Koolen"''']]}}
{{link stamboom|stamboom=[[Koolen]]}}
<imagemap>
[[Bestand:Wikideurne - Gezin Koolen.jpg|thumb|450px|Het gezin Koolen-Verberkt voor het huis aan de Helmondseweg 112.<br><small>foto familie Koolen-Verberkt</small>]]
Image:Wikideurne - Gezin Koolen.jpg|thumb|right|400px|Het gezin Koolen-Verberkt voor het huis aan de [[Helmondseweg 112]] Ga met de muis over de foto voor de namen. Foto ter beschikking gesteld door de familie Koolen-Verberkt
'''Frans Koolen (1873-1960)'''  was spoorwegbeambte bij de Nederlandse Spoorwegen en woonde lange tijd in [[Vlierden]] op de [[Rakt]] en later in Deurne.




rect 192 127 219 196 [[Frans Koolen (1873-1960)|1= Frans Koolen]]
Frans Koolen was het zesde en een na laatste kind uit het huwelijk van de spoorwegbeambte en landbouwer [[Gerardus Koolen (1839-1906)]] en Wilhelmina Dirks (1838-1877). Hij werd geboren in wachtpost 18 te Horst-America op het adres Kanaalweg 33. Frans was pas vier jaar oud toen zijn moeder overleed, en zijn vader hertrouwde met Petronella Schattevor (1844-1910). De familie vertrok kort daarna in 1878, vanwege een overplaatsing, naar [[seinpost 28]] te Vlierden.
rect 326 121 351 171 [[?|2= Elisabeth Koolen- Verberkt]]
rect 129 106 159 236 [[?|3= Wim Koolen (1922-2008)]]
rect 379 113 414 218 [[?|4= Riek Koolen (1920-1974)]]
circle 117 95 20 [[?|5= Theo Koolen (1916-2008)]]
circle 190 67 20 [[?|6= Gerrit Koolen (1912-1992)]]
circle 267 83 20 [[?|7= Mien Koolen (1913-2002)]]
circle 330 74 20 [[?|8= Jan Koolen (1914-1943)]]
circle 403 89 20 [[?|9= Anna Koolen (1919)]]


desc bottom-left
In 1893 vertrok Frans voor zijn dienstplicht naar Breda om vervolgens in 1898 weer terug te keren naar Vlierden.  
</imagemap>
'''Frans Koolen (1873-1960)'''  was spoorwegbeambte bij de Nederlandse Spoorwegen en woonde lange tijd te [[Vlierden]], later te [[Deurne]].


Samen met zijn halfbroer [[Willem Koolen (1878-1956)|Willem Koolen]] bediende hij de seinen en de overweg bij [[Wachtpost 28]] in de Rakt. de spoorwegovergang bij de [[Biesdeel]]). Bovendien waren zij verantwoordelijk voor de inspectie van een aantal baanvakken. Het huis op het adres [[Biesdeel 16]], dat zijn vader in 1904 liet bouwen achter de wachtpost, werd in 1910 zijn eigendom na het overlijden van zijn stiefmoeder Petronella. Hij bewoonde het vanaf 18 mei 1911. Frans was lid van de [[Bond van Spoor- en Tramwegpersoneel Sint-Raphaël]].


== Jeugd ==
Op 5 mei 1911 huwde Frans in Horst (L) met Maria Catharina Elisabeth (Betje) Verberkt, (Horst 29 maart 1886 - Venlo-Blerick 14 juli 1962), dochter van de wever, nachtwaker en dorpsomroeper Gerard (Grad) Verberkt (Horst 1840-1920 Horst) en Anna Maria Agnes (Agnes) Matheij (Horst 1850-1919 Horst).  
Frans Koolen was het zesde en een na laatste kind uit het huwelijk van de spoorwegbeambte en landbouwer [[Gerardus Koolen (1839-1906)]] en [[Wilhelmina Dirks (1838-1877)]]. Hij werd geboren in wachtpost 18 te Griendtsveen (Kanaalweg 33). Frans was pas vier jaar oud toen zijn moeder overleed, en zijn vader hertrouwde met Petronella Schattevor. De familie vertrok kort daarna in 1878, vanwege een overplaatsing, naar seinpost 28 te Vlierden.


Op jonge leeftijd vertrok Frans naar Lierop waar hij als knecht op een boerderij gewerkt zou hebben, hier zijn echter geen bewijzen voor gevonden. Hij zou mogelijk ook nog een tijdje op de boerderij van zijn oom Pau (Paulus Koolen) te Milheeze gewerkt hebben. In 1893 vertrok Frans voor zijn dienstplicht naar Breda om vervolgens in 1898 weer terug te keren naar Vlierden. Hij zou dan in dienst getreden zijn bij de Staatsspoorwegen en zou om die reden nog een tijd in Helmond gewoond hebben, maar zijn naam is daar niet terug te vinden in het bevolkingsregister.
Zij gingen op 18 mei 1911 in het huis achter de wachtpost wonen en kregen elf kinderen waarvan er slechts zeven in leven zouden blijven. Zij werden allen, met uitzondering van het elfde kind, geboren aan de Rakt.


Samen met zijn (half)broer [[Willem Koolen (1878-1956)]] bediende hij de seinen en de overweg bij [[Wachtpost 28]] in de [[Rakt]] (spoorwegovergang bij [[Biesdeel]]). In 1906 overleed zijn vader. Het huis op het adres [[Biesdeel 16]], dat hij in 1904 liet bouwen achter de wachtpost, werd in 1910 zijn eigendom na het overlijden van zijn stiefmoeder Petronella. Hij kocht het voor 500 gulden van zijn broers en zussen en bewoonde het vanaf 18 mei 1911. Frans was lid van de [[Bond van Spoor- en Tramwegpersoneel Sint-Raphaël]].
# [[Gerardus Antonius Koolen (1912-1992)|Gerardus Antonius (Gerrit)]], (Vlierden 1 april 1912 - Hamilton (Nieuw-Zeeland) 11 januari 1992). Hij huwde met Petronella Welten (1911-1979).
 
# [[Wilhelmina Johanna Aloysia Koolen (1913-2002)|Wilhelmina (Mien/Willy)]], (Vlierden 21 juni 1913 - Deurne 5 december 2002). Zij bleef ongehuwd.
== Gezinsleven ==
# [[Johannes Theodorus Koolen (1914-1943)|Johannes Theodorus (Jan)]], (Vlierden 27 juli 1914 - Maastricht 27 december 1943). Hij huwde met Helena Johanna Weerts (1916-1999).
Op 5 mei 1911 huwde Frans op 38-jarige leeftijd te Horst (L) met [[Maria Catharina Elisabeth Verberkt (1886-1962)]], (Horst, 29 maart 1886 - Venlo, 14 juli 1962), dochter van Gerard Verberkt en Anna Maria Agnes (Agnes) Mathey. Zij gingen op 18 mei 1911 wonen in het huis achter de wachtpost. Zij kregen elf kinderen waarvan er slechts zeven in leven zouden blijven. Zij werden allen, met uitzondering van het elfde kind, geboren te Vlierden aan de Rakt. Zoon Jan, die hoofdconducteur was op de trein naar Luik, overleed in 1943 te Maastricht aan de gevolgen van een verwaarloosde longontsteking wegens medicijngebrek. Hij werd 29 jaar oud. Zijn broer Thij trouwde in 1947 met zijn schoonzus Hanneke.
# Anna Maria Agnes (Anneke), (Vlierden 8 augustus 1915 - Vlierden 24 januari 1916).
 
# [[Theodorus Hubertus Koolen (1916-2008)|Theodorus Hubertus (Thij)]], (Vlierden 3 november 1916 - Deurne 6 februari 2008). Hij huwde met zijn schoonzus Helena Johanna Weerts (1916-1999).
# [[Gerardus Antonius Koolen (1912-1992)|Gerardus Antonius (Gerrit)]], (1 april 1912 - Hamilton (Nieuw-Zeeland) 11 januari 1992), huwde te Deurne met de uit Deurne afkomstige Petronella Welten (1911-1979).
# Hendrikus Wilhelmus (Harrie), (Vlierden 21 november 1917 - Vlierden 1 maart 1919).
# [[Wilhelmina Johanna Aloysia Koolen (1913-2002)|Wilhelmina (Mien/Willy)]], (21 juni 1913 - Deurne 5 december 2002), ongehuwd.
# [[Anna Maria Agnes Koolen (1919-2011)|Anna Maria Agnes (Anna)]], (Vlierden 5 januari 1919 - Venlo 3 juli 2011). Zij huwde met Peter Mathijs Geurts (1920-2001).
# [[Johannes Theodorus Koolen (1914-1943)|Johannes Theodorus (Jan)]], (27 juli 1914 - Maastricht 27 december 1943), huwde te Deurne met de uit Deurne afkomstige Helena Johanna Weerts (1916-1999).
# Maria Henrica (Riek), (Vlierden 8 april 1920 - Stein 15 juli 1974). Zij huwde met [[Wilhelmus Franciscus Rooijackers (1916-1984)]].
# Anna Maria Agnes (Anneke), (8 augustus 1915 - Vlierden 24 januari 1916), 6 maanden oud.
# Gertruda Agnes (Truus), (Vlierden 21 juli 1921 - Vlierden 21 december 1921).
# [[Theodorus Hubertus Koolen (1916-2008)|Theodorus Hubertus (Thij)]], (3 november 1916 - Deurne 6 februari 2008), huwde te Deurne zijn schoonzus, de uit Deurne afkomstige Helena Johanna Weerts (1916-1999).
# [[Wilhelmus Gerardus Koolen (1922-2008)|Wilhelmus Gerardus (Wim)]], (Vlierden 22 oktober 1922 - Gemert-Bakel 27 mei 2008). Hij huwde met L. van de Wildenberg.
# Hendrikus Wilhelmus (Harrie), (21 november 1917 - Vlierden 1 maart 1919), 15 maanden oud.
# [[Anna Maria Agnes Koolen (1919-2011)|Anna Maria Agnes (Anna)]], (5 januari 1919 - Venlo 3 juli 2011), huwde te Deurne met de uit Horst (Lb.) afkomstige Peter Mathijs Geurts (1920-2001).
# [[Maria Henrica Koolen (1920-1974)|Maria Henrica (Riek)]], (8 april 1920 - Stein 15 juli 1974), huwde te Deurne met de uit Deurne afkomstige [[Wilhelmus Franciscus Rooijackers (1916-1984)]].
# Gertruda Agnes (Truus), (21 juli 1921 - Vlierden 21 december 1921), 4 maanden oud.
# [[Wilhelmus Gerardus Koolen (1922-2008)|Wilhelmus Gerardus (Wim)]], (22 oktober 1922 - Gemert-Bakel 27 mei 2008), huwde te Deurne met de uit Vlierden afkomstige Laurentia Elisabeth van de Wildenberg (1926).
# levenloos kindje, (Deurne 26 april 1926).
# levenloos kindje, (Deurne 26 april 1926).


In de jaren '20 van de 20e eeuw werd Frans door de NS overgeplaatst naar Voorschoten, nabij Den Haag, maar hij weigerde na een bezoek aan deze seinwoning in de polder. De zwakke gezondheid van zijn echtgenote zou als reden gegeven zijn om deze overplaatsing te kunnen weigeren. Het echte bezwaar was dat men niet uit de vertrouwde omgeving weg wilde. De latere overplaatsing in 1924 naar een spoorwegovergang bij de Wilhelminakazerne in 's-Hertogenbosch mocht en kon hij niet weigeren want de spoorwegwerkzaamheden in de Rakt werden opgeheven. En dus werkte hij uiteindelijk nog te 's-Hertogenbosch. De familie vatte het plan om naar 's-Hertogenbosch te verhuizen. Dat plan vond echter geen doorgang toen Frans in 1925 om medische redenen werd afgekeurd en met vervroegd pensioen ging. De familie besloot te verhuizen naar de [[Helmondseweg]] C.50 te Deurne waar Frans ''deeltijdlandbouwer'' werd.
Dat het gezinsleven aan een spoorweg niet zonder gevaar was, blijkt uit het volgende krantenbericht:
:''VLIERDEN. Gisteren omstreeks half twaalf lag het kind vart F. C. op wachtpost 28 op de rails te spelen, toen de trein uit Deurne naderde, de machinist ontdekte bijtijds, stopte, en verwijderde het kind, zoodat hij een ernstig ongeluk voorkwam. Ouders past op de kinderen.<ref>Delpher [https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMRHCE01:000044175:mpeg21:p001 De Zuid-Willemsvaart van 12 juli 1924]</ref>


== Periode 1950-1960, een tijd van vele verhuizingen ==
In de jaren '20 van de twintigste eeuw werd Frans door de Nederlandse Spoorwegen overgeplaatst naar Voorschoten, nabij Den Haag, maar hij weigerde na een bezoek aan deze seinwoning in de polder. De latere overplaatsing in 1924 naar een spoorwegovergang bij de Bossche gasfabriek in 's-Hertogenbosch werd wel een feit. Frans ging in 1925 men pensioen en de familie besloot te verhuizen naar de [[Helmondseweg]] C.50, het latere adres [[Helmondseweg 112]], waar Frans ''deeltijdlandbouwer'' werd.
De jaren '50 kenmerkten zich door verhuizingen. Inmiddels waren alle kinderen uit huis en het woonhuis met erf werd te groot om te onderhouden. Frans probeerde een vergunning te krijgen voor een kleinere woning op het perceel, echter dit werd afgewezen. Zijn gezondheid ging ook achteruit en men zocht naar een oplossing. Deze werd gevonden door in 1956 in te trekken bij hun pas gehuwde zoon Wim in Vierlingsbeek, echter lang woonden zij hier niet.
In 1957 verhuisden Frans en Elisabeth naar Haaren (bij Oisterwijk) om in te wonen bij nichtje [[Petronella Wilhelmina Koolen (1905-1982)]], vanuit hier zochten zij naar een plaats in een bejaardenhuis. De voorkeur ging uit naar Berkeleheem te Horst maar de aanvraag werd afgewezen vanwege Frans zijn gezondheid. Zo kwamen zij uiteindelijk in het bejaardenhuis te Overloon terecht. In 1959 trokken zij definitief bij de zojuist uit Nieuw-Zeeland teruggekeerde dochter Anna in. Frans Koolen, lijdend aan dementie, deden de vele verplaatsingen geen goed hij overleed dan ook in 1960 te Venlo op 87-jarige leeftijd, kort na een laatste bezoek aan Deurne en het huis aan de Helmondseweg. Frans werd begraven op de begraafplaats "Blerickse Bergen" te Blerick-Boekend (Venlo). Elisabeth overleed twee jaar later eveneens te Venlo op 76-jarige leeftijd. Beide graven zijn in de loop der jaren geruimd.


== Nazaten ==
De jaren '50 kenmerkten zich door verhuizingen. Het plan om een woning op het erf van hun huidige huis aan de Helmondseweg te zetten kreeg geen doorgang. In 1956 vertrokken Frans en Elisabeth naar Vierlingsbeek waar zij bij hun zoon Wim introkken. Na omzwervingen via Haaren, waar zij tijdelijk verbleven bij nichtje Nel Koolen, en uiteindelijk een bejaardenhuis te Overloon, waar zij zeer kort woonden, trokken zij in 1959 definitief in bij dochter Anna te Venlo.
De kinderen uit het huwelijk van Frans Koolen en Elisabeth Verberkt zijn niet meer in leven. Hun laatst nog in leven zijnde kind, Anna, overleed in juli 2011. De familie heeft zich door de jaren heen verspreid over Noord-Brabant en Limburg. Velen wonen in Deurne en omstreken, maar ook in Venlo en de omgeving Sittard/Maastricht zijn nazaten te vinden. Daarnaast moet niet vergeten worden dat 35% van de familie niet meer woonachtig is in Nederland maar sedert lange tijd in Nieuw-Zeeland en Australië, Verenigd Koninkrijk en Verenigde Staten te vinden is. Dat heeft te maken met het feit dat er in de jaren 50 van de 20e eeuw maar liefst drie kinderen naar Nieuw-Zeeland vertrokken, te weten: dochter Mien Koolen in 1952, zoon Gerrit Koolen met zijn gezin in 1956 en dochter Anna Koolen met haar gezin in 1958. Mien en Anna kwamen later weer terug naar Nederland.


== Bronnen ==
Frans overleed in 1960 te Venlo op 87-jarige leeftijd. Frans werd begraven op de begraafplaats Blerickse Bergen te Blerick-Boekend (venlo). Elisabeth overleed twee jaar later eveneens te Venlo op 76-jarige leeftijd. Zij woonde in haar laatste levensjaren in bij haar dochter [[Anna Maria Agnes Koolen (1919-2011)|Anna Koolen]]. Beide graven zijn in de loop der jaren geruimd.
Genealogy Koolen - "[[In het spoor van onze voorouders]]" door SMC van Erp, 2010, Venlo-Auckland, vertaling naar het Engels door J.J.M. Koolen, Auckland


{{appendix}}
{{DEFAULTSORT:Koolen,Frans}}
{{DEFAULTSORT:Koolen,Frans}}
[[categorie:Koolen|Frans]]
[[categorie:Koolen|Frans]]
[[categorie:spoorwegbeambte]]
[[categorie:spoorwegbeambte]]
[[categorie:landbouwer]]
[[categorie:landbouwer]]

Huidige versie van 29 sep 2023 om 09:33

Frans Koolen
Persoonsinformatie
Volledige naam Frans Koolen
Roepnaam Frans
Geboorteplaats Horst (America)
Geboortedatum 2 maart 1873
Overl.plaats Venlo
Overl.datum 7 mei 1960
Partner(s) Maria Catharina Elisabeth Verberkt (1886-1962)
Beroep(en) spoorwegbeambte, landbouwer
Stamboom.png Koolen
Het gezin Koolen-Verberkt voor het huis aan de Helmondseweg 112.
foto familie Koolen-Verberkt

Frans Koolen (1873-1960) was spoorwegbeambte bij de Nederlandse Spoorwegen en woonde lange tijd in Vlierden op de Rakt en later in Deurne.


Frans Koolen was het zesde en een na laatste kind uit het huwelijk van de spoorwegbeambte en landbouwer Gerardus Koolen (1839-1906) en Wilhelmina Dirks (1838-1877). Hij werd geboren in wachtpost 18 te Horst-America op het adres Kanaalweg 33. Frans was pas vier jaar oud toen zijn moeder overleed, en zijn vader hertrouwde met Petronella Schattevor (1844-1910). De familie vertrok kort daarna in 1878, vanwege een overplaatsing, naar seinpost 28 te Vlierden.

In 1893 vertrok Frans voor zijn dienstplicht naar Breda om vervolgens in 1898 weer terug te keren naar Vlierden.

Samen met zijn halfbroer Willem Koolen bediende hij de seinen en de overweg bij Wachtpost 28 in de Rakt. de spoorwegovergang bij de Biesdeel). Bovendien waren zij verantwoordelijk voor de inspectie van een aantal baanvakken. Het huis op het adres Biesdeel 16, dat zijn vader in 1904 liet bouwen achter de wachtpost, werd in 1910 zijn eigendom na het overlijden van zijn stiefmoeder Petronella. Hij bewoonde het vanaf 18 mei 1911. Frans was lid van de Bond van Spoor- en Tramwegpersoneel Sint-Raphaël.

Op 5 mei 1911 huwde Frans in Horst (L) met Maria Catharina Elisabeth (Betje) Verberkt, (Horst 29 maart 1886 - Venlo-Blerick 14 juli 1962), dochter van de wever, nachtwaker en dorpsomroeper Gerard (Grad) Verberkt (Horst 1840-1920 Horst) en Anna Maria Agnes (Agnes) Matheij (Horst 1850-1919 Horst).

Zij gingen op 18 mei 1911 in het huis achter de wachtpost wonen en kregen elf kinderen waarvan er slechts zeven in leven zouden blijven. Zij werden allen, met uitzondering van het elfde kind, geboren aan de Rakt.

  1. Gerardus Antonius (Gerrit), (Vlierden 1 april 1912 - Hamilton (Nieuw-Zeeland) 11 januari 1992). Hij huwde met Petronella Welten (1911-1979).
  2. Wilhelmina (Mien/Willy), (Vlierden 21 juni 1913 - Deurne 5 december 2002). Zij bleef ongehuwd.
  3. Johannes Theodorus (Jan), (Vlierden 27 juli 1914 - Maastricht 27 december 1943). Hij huwde met Helena Johanna Weerts (1916-1999).
  4. Anna Maria Agnes (Anneke), (Vlierden 8 augustus 1915 - Vlierden 24 januari 1916).
  5. Theodorus Hubertus (Thij), (Vlierden 3 november 1916 - Deurne 6 februari 2008). Hij huwde met zijn schoonzus Helena Johanna Weerts (1916-1999).
  6. Hendrikus Wilhelmus (Harrie), (Vlierden 21 november 1917 - Vlierden 1 maart 1919).
  7. Anna Maria Agnes (Anna), (Vlierden 5 januari 1919 - Venlo 3 juli 2011). Zij huwde met Peter Mathijs Geurts (1920-2001).
  8. Maria Henrica (Riek), (Vlierden 8 april 1920 - Stein 15 juli 1974). Zij huwde met Wilhelmus Franciscus Rooijackers (1916-1984).
  9. Gertruda Agnes (Truus), (Vlierden 21 juli 1921 - Vlierden 21 december 1921).
  10. Wilhelmus Gerardus (Wim), (Vlierden 22 oktober 1922 - Gemert-Bakel 27 mei 2008). Hij huwde met L. van de Wildenberg.
  11. levenloos kindje, (Deurne 26 april 1926).

Dat het gezinsleven aan een spoorweg niet zonder gevaar was, blijkt uit het volgende krantenbericht:

VLIERDEN. Gisteren omstreeks half twaalf lag het kind vart F. C. op wachtpost 28 op de rails te spelen, toen de trein uit Deurne naderde, de machinist ontdekte bijtijds, stopte, en verwijderde het kind, zoodat hij een ernstig ongeluk voorkwam. Ouders past op de kinderen.[1]

In de jaren '20 van de twintigste eeuw werd Frans door de Nederlandse Spoorwegen overgeplaatst naar Voorschoten, nabij Den Haag, maar hij weigerde na een bezoek aan deze seinwoning in de polder. De latere overplaatsing in 1924 naar een spoorwegovergang bij de Bossche gasfabriek in 's-Hertogenbosch werd wel een feit. Frans ging in 1925 men pensioen en de familie besloot te verhuizen naar de Helmondseweg C.50, het latere adres Helmondseweg 112, waar Frans deeltijdlandbouwer werd.

De jaren '50 kenmerkten zich door verhuizingen. Het plan om een woning op het erf van hun huidige huis aan de Helmondseweg te zetten kreeg geen doorgang. In 1956 vertrokken Frans en Elisabeth naar Vierlingsbeek waar zij bij hun zoon Wim introkken. Na omzwervingen via Haaren, waar zij tijdelijk verbleven bij nichtje Nel Koolen, en uiteindelijk een bejaardenhuis te Overloon, waar zij zeer kort woonden, trokken zij in 1959 definitief in bij dochter Anna te Venlo.

Frans overleed in 1960 te Venlo op 87-jarige leeftijd. Frans werd begraven op de begraafplaats Blerickse Bergen te Blerick-Boekend (venlo). Elisabeth overleed twee jaar later eveneens te Venlo op 76-jarige leeftijd. Zij woonde in haar laatste levensjaren in bij haar dochter Anna Koolen. Beide graven zijn in de loop der jaren geruimd.

Bronnen, noten en/of referenties