Bewerken van Raadhuis Deurne

[[Bestand:24.021.jpg|thumb|400px| Het eerste Deurnese raadhuis naast Sint-Willibrorduskerk in Deurne. Rechts is [[herberg De Gouden Leeuw]] ook nog goed zichtbaar.<br>
<small>foto collectie R. Smeets</small>]]
[[Bestand:31.201.jpg|thumb|400px| Indruk van de oude Markt van Deurne gezien vanuit de [[Visser (straat)|Visser]].<br><small>foto collectie Co Reijnders</small>]] 
[[Bestand:06.177.jpg|thumb|400px|<small>foto collectie Luuk Keunen</small>]]
[[Bestand:31.201.jpg|thumb|400px|<small>foto collectie Co Reijnders</small>]]
[[Bestand:25.671.jpg|thumb|400px|Foto van 10 april 1895<br><small>foto collectie Toon Blux</small>]]
[[Bestand:27.931.JPG|thumb|400px|Schilderij Otto van Rees<br><small>collectie Museum De Wieger</small>]]
[[Bestand:24.932.jpg|thumb|400px|Pentekening [[Cornelis Bernardus Antonius van den Broek (1930-1983)|Cor van den Broek]]<br><small>tekening collectie Riek Goossens</small>]]

Het oude '''raadhuis van Deurne 1805-1896''' stond pal tegen en ten zuiden van de [[Sint-Willibrorduskerk (Deurne)|Sint-Willibrorduskerk]] in Deurne, werd aan de achterkant begrensd door de [[Algemene begraafplaats (Deurne-centrum)|algemene begraafplaats]], later de [[Begraafplaats r.-k. kerkhof Deurne-centrum|katholieke begraafplaats]],  aan de zuidzijde door het [[Haageind]], vanaf 1953 de [[Kerkstraat]], en aan de voorkant door  de [[oude Markt van Deurne]]. 

==Voorgeschiedenis==
Reeds in het jaar 1755 werd er bij de dorpsrekening door de leen- en tolkamer een opmerking gemaakt waarbij het bestuur van de [[heerlijkheid Deurne]] werd verzocht een eigen raadkamer of -huis te overwegen. Dit mede naar aanleiding van al in 1660 van overheidswege gegeven richtlijnen waarin was geadviseerd in gemeenten raadhuizen te bouwen. In de vergadering van 11 oktober 1758 komt het tot een uitspraak van Deurnese regenten. De conclusie van de heren laat aan duidelijkheid niets te wensen over, zij ''vermenen dat het timmeren van een raadkamer niet voordeeliger maar nadeeliger voor de gemeente soude uijtkommen''. 

Men bleef vooralsnog tot aan de eeuwwisseling gebruik maken van de schepen- of raadkamer. In de vergadering van 28 juni 1800 van het corpus, een volledige vergadering waarbij 19 leden aanwezig waren, kwam slechts één agendapunt ter tafel, namelijk of niet diende te worden overwogen om  van een raad- of gemeentehuis, tevens  een boterwaag, gevangenhuis en brandspuithuisje, te laten ''timmeren''. Op 17 april 1801 hadden drossaard en schepenen opdracht gegeven aan [[Adriaan van de Mortel (1759-1829)|Adriaan van de Mortel]] om een tekening te maken voor het nieuw te bouwen raad- en boterhuis. Hij leverde het bestek en tekening en declareerde daarvoor 7½ gulden.

Er werd besloten bij de hogere overheid "octrooi" (toestemming) aan te vragen, en om vertraging in het werk te voorkomen, werd er tevens een commissie van drie leden in het leven geroepen die de bouw van het raadhuis diende voor te bereiden. De verwarrende bestuurlijke toestand in die tijd van Franse overheersing maakte, dat men eigenlijk niet wist bij welke instantie toestemming diende te worden gevraagd. Het bleek later het departementaal bestuur van de Dommel te zijn. 

Tijdens de vergadering van de municipaliteit van Deurne van 29 februari 1804 werd door de  regenten een voordelig saldo van 1.700 gulden op de [[verponding]]en gemeld.  Door deze meevaller kwam de bouw van een geschikt raadhuis weer ter sprake. Opnieuw werd een bouwcommissie samengesteld, onder meer bestaande uit de schout [[Joannes Wilhelmus van de Mortel (1751-1840)|Jan Willem van de Mortel]] en de secretaris [[Gerrit van Riet (1776-1850)|Gerrit van Riet]], om voorbereidingen voor de bouw, waaronder het verkrijgen van goedkeuring van hogerhand, te treffen. Die toestemming kwam met een brief van 21 juni 1804. Op 7 juli 1804 werd door de regenten een begroting voor de bouw opgezet. Het tweede en uiteindelijke bestek voor het raadhuis werd opgemaakt door Adriaan van de Mortel op 20 augustus 1804 's middags om 2 uur in het huis van [[Antonius Goossens (1753-1808)|Anthonij Goossens]] in [[Hotel De Zwaan|De Zwaan]] gepresenteerd.

==Bouw==

'''Start bouw'''

Op 17 april 1801 werd door de schepenen van Deurne opdracht gegeven aan [[Adrianus van de Mortel (1759-1829)|Adriaan van de Mortel]] tot het tekenen van het nieuwe raadhuis annex ''booterhuijs''. Voor het opstellen en tekenen van het plan diende hij bij de gemeente een nota in van 7 gulden en 10 stuivers.<ref>Bijlagen van de borgemeestersrekening van Deurne en Liessel over 1801.</ref> 

De benodigde grond, afkomstig van het kerkhof bij de Sint-Willibrorduskerk en groot drie roeden, dat is circa 100 m², werd gekocht van het kerkbestuur. De onderhandelingen daarover liepen stroef  en uiteindelijk werd de gemeente Deurne en Liessel eigenaar voor 15 gulden per m².

[[Petrus van de Mortel (1747-1825)|Pieter Dirk van de Mortel]] leverde het metselwerk voor 279 gulden en [[Joannes van de Mortel (1765-1827)|Jan van de Mortel]] verzorgde voor 376 gulden het hout-, verf-, glas- en smidswerk. Het werk zou 20 november 1804 onder dak moeten zijn en compleet afgeleverd dienen te worden vóór 15 mei 1805. De gemeente zorgde voor de materialen. Het bouwwerk werd uiteindelijk 30 juli 1805, op enkele kleinigheden na, in orde bevonden. Al eerder, op 19 juni, had men z'n intrek in het gebouw genomen. 

'''Technische beschrijving'''

Het werd een tweelaags raadhuis, geheel gepleisterd in blokverband, wit geschilderd en van een grijze plint voorzien gerealiseerd. Centraal voor de voorgevel bevond zich een dubbele bordestrap met tien geprofileerde hardstenen treden, een ijzeren leuning met slanke eenvoudig geprofileerde dito balusters en een dubbele paneeldeur met gedeeld bovenlicht als toegangsdeur. Op begane grond was onder de trap een deur die toegang gaf tot de ruimten van de onderverdieping. Aan weerszijden waren segmentboogvormige lagen met achtruits vensters.

'''Indeling'''

Op de begane grond bevonden zich de [[Botermarkt en waag|waag]], de brandspuit, het cachot en vermoedelijk de kamer van de veldwachter. Op de verdieping sneed een gang het pand van de dubbele voordeur naar achter in twee gelijke delen en gaf toegang tot een viertal deuren waaronder de raadkamer, de secretarie en de kamer van de drossaard. In het "brandweerhuiske" was een [[privaat]] geplaatst. Aan de voorkant waren twee nissen voor het ophangen van publicaties. Door de aanwezigheid van een waag deed het raadhuis tevens dienst als [[waaggebouw]].

== Afbraak ==
Na een aantal verbouwingen werd tachtig jaar later op 8 augustus 1895 na afloop van een raadsvergadering de eerste steen voor het nieuw te bouwen raadhuis of gemeentehuis gelegd. Toen het nieuwe [[gemeentehuis]] in 1896 in gebruik was genomen en men van plan was om het oude raadhuis af te breken, vroeg brievengaarder [[Wilhelmus Goossens (1856-1909)|Willem Goossens]] in april 1897 aan het [[gemeentebestuur]] om het oude raadhuis voor een billijke prijs aan hem te verkopen of te verhuren. Uiteindelijk werd het raadhuis later dat jaar toch afgebroken. Later verrees op die plek de [[Heilig Hartkapel (Markt)|Heilig Hartkapel]].

Op 8 oktober 1897 werden op de Markt het afbraakmateriaal en de oude meubelen van het gesloopte raadhuis in 58 kopen publiek bij opbod verkocht. Het geheel bracht nog 284,90 gulden op. Daarbij was onder meer een kist waarvan [[Hendrik Nicolaas Ouwerling (1861-1932)|Hendrik Ouwerling]] voor drie gulden de nieuwe eigenaar werd. De twee kachels gingen voor 7,50 gulden per stuk naar de tapper [[Martinus Rooijakkers (1846-1921)|Martinus Rooijakkers]] en de tapster Sina Goossens, de latere echtgenote van [[Gijsbertus van den Broek (1872-1937)|Gijsbert van den Broek]].

Het bewaard gebleven oude raadhuis van de voormalige gemeente Mierlo lijkt qua type en bouwstijl gelijk aan het oude raadhuis van de gemeente Deurne en Liessel en is  rijksmonument geworden.<ref>Zie het lemma  [https://nl.wikipedia.org/wiki/Oude_raadhuis_(Mierlo) ''Oude raadhuis (Mierlo)'' op Wikipedia]</ref>

In de hal van het huidige gemeentehuis hangt nog steeds het [[Klok in het gemeentehuis|klokje uit 1805]] dat vroeger in de toren van het oude raadhuis hing.

Bij het binnengaan van het pand aan de  [[Stationsstraat 113]], het vroegere [[hotel Van Baars]] stapt men op de hardstenen stoep die vroeger toegang bood tot het oude raadhuis.

Enkele hardstenen trappen gingen destijds naar het inmiddels ook afgebroken [[liefdegesticht]] van de [[zusters Franciscanessen]] aan de [[Visser (straat)|Visser]].

{{gallery
|breedte=200
|Klok Henricus Petit.jpg|Het klokje van 1805
}}
{{Appendix|2=
* [[René Jansen (1934)|R.J. Jansen]] en [[Ludo Boeije|L.A.H. Boeije]] - ''[[Van raadhuis tot gemeentehuis]]'', brochure,  december 1985
----
{{references}}
}}


{{Appendix}}
[[Categorie:Raadhuis]]