Lucas Gassel

Lucas Gassel of Lucas van Gassel (Deurne, ±1488 - Brussel, 1568/1569) was een Vlaamse renaissanceschilder en tekenaar die bekend stond om zijn landschappen. Hij hielp de landschapstraditie in Vlaanderen verder ontwikkelen en moderniseren. Hij ontwierp ook prenten die werden uitgegeven door de Antwerpse uitgever Hieronymus Cock.

Over het leven van deze kunstenaar is niet veel bekend. Als geboorteplaats van Lucas Gassel komt Deurne eerder dan Helmond in aanmerking. Mogelijk, want veel is niet zeker rond de zestiende-eeuwer. Wél is duidelijk dat hij als jonge knaap met zijn ouders naar Helmond is verhuisd en hij die stad zag als waar hij vandaan kwam. Door tijdgenoten werd hij vaak Lucas Gassel van Helmond genoemd. Lucas Gassel zou voor 1520 naar Antwerpen zijn verhuisd. Hier ontving hij zijn artistieke opleiding. De historiografische traditie verbindt hem met het artistieke milieu van Brussel, een stad waar hij gewoond heeft en uiteindelijk ook is gestorven. De invloeden die in zijn werk zichtbaar zijn, verbinden hem toch meer met de Antwerpse schilderschool. Aan de andere kant wijzen zijn veelvuldige afbeeldingen van scènes aan de rechtbank op zijn verblijf in Brussel waar de rechtbank was gevestigd. Hij was een humanist en was verbonden met andere humanisten in de Lage Landen. Hij was een vriend van Dominicus Lampsonius die hem opnam in zijn publicatie uit 1572 Pictorum aliquot celebrium Germaniae inferioris.

Hij schilderde landschappen en architectuurstudies zonder rekening te houden met realistische afbeeldingen. Halverwege de zestiende eeuw zette hij de wereldlandschap-traditie voort van weidse vergezichten, zoals gecreëerd door onder meer Joachim Patinir in de Zuidelijke Nederlanden. In tegenstelling tot Patinir bruisen Gassels landschappen van leven en activiteit. Op de voorgrond van zijn landschappen met rivieren en bergen en van zijn stadsgezichten met paleizen en vrije tijdstuinen, beeldt hij gelijkenissen uit de Bijbel, klassieke onderwerpen, hoofse vrijetijdsactiviteiten of het dagelijkse leven af. Deze onderwerpen op de voorgrond van zijn werken zijn voornamelijk voorwendsels om het panoramische uitzicht te presenteren waarin ze zijn opgenomen. Hij slaagt erin fantastische rotsmassa's met een verfijnde wereld van zoetheid te combineren. Zijn landschappen volgen de traditie van Joachim Patinir en Herri met de Bles die hun landschappen op een diagonale as structureerden en een indeling in drie tonen gebruikten. De landschappen van Gassel moderniseerden deze stijl door het grafische aspect, hun voorkeur voor doffe kleuren en de vermindering van het detailniveau te accentueren.