U steunt de heemkundekring door lid of vriend te worden.
Iedere eerste maandag- en woensdagochtend van de maand van 10 tot 12 uur kunt u ons bezoeken in het heemhuis.

Bewerken van Peter Johan Hubert Crobach (1851-1934)

Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Waarschuwing: U bent niet aangemeld. Uw IP-adres zal voor iedereen zichtbaar zijn als u wijzigingen op deze pagina maakt. Wanneer u zich aanmeldt of een account aanmaakt, dan worden uw bewerkingen aan uw gebruikersnaam toegeschreven. Daarnaast zijn er andere voordelen.

Deze bewerking kan ongedaan gemaakt worden. Hieronder staat de tekst waarin de wijziging ongedaan is gemaakt. Controleer voor het publiceren of het resultaat gewenst is.

Huidige versie Uw tekst
Regel 18: Regel 18:
'''Peter Johan Hubert (Sjeng) Crobach (1851-1934)''' was apotheekhoudend [[huisarts]] in Deurne van 1887 tot 1927.
'''Peter Johan Hubert (Sjeng) Crobach (1851-1934)''' was apotheekhoudend [[huisarts]] in Deurne van 1887 tot 1927.


== Voorgeschiedenis familie ==


== Familie ==
Overgrootvader Joannes Adam Grobach (Crobach, Crobagh) werd omstreeks 1751 geboren in het nog niet geïdentificeerde dorpje Elberskirch. Hij was militair in het Waals Legioen, later ook ''in legione Grenier''. Hij trouwde in 1781 met een dame uit Venlo, waar hij gelegerd zal zijn geweest. Hij stierf in 1797 en was toen vast gevestigd als dagloner. Zijn familie bleef in Venlo. Elke generatie van de familie kende slechts één mannelijke naamdrager die nageslacht kreeg, waardoor alle naamdragers nu afstammen van Lodewijk Hendrik Jan Theodoor Crobach (1924-2014), kleinzoon van de Deurnese huisarts. Hij kreeg drie zonen met nageslacht, waardoor de familienaam in mindere mate met uitsterven wordt bedreigd.


Overgrootvader Joannes Adam Grobach (Crobach, Crobagh) werd omstreeks 1751 geboren in het nog niet geïdentificeerde dorpje Elberskirch. Hij was militair in het Waals Legioen, later ook ''in legione Grenier''. Hij trouwde in 1781 met een dame uit Venlo, waar hij gelegerd zal zijn geweest. Hij stierf in 1797 en was toen vast gevestigd als dagloner. Zijn familie bleef in Venlo. Elke generatie van de familie kende slechts één mannelijke naamdrager die nageslacht kreeg, waardoor alle naamdragers nu afstammen van Lodewijk Hendrik Jan Theodoor Crobach (1924-2014), kleinzoon van de Deurnese huisarts. Hij kreeg drie zonen met nageslacht, waardoor de familienaam in mindere mate met uitsterven wordt bedreigd.
== Levensgeschiedenis ==


Sjeng Crobach was een zoon van Johan Lodewijk Crobach (Venlo 1816-1896 Venlo) en Beatrix Hendrina Johanna Hubertina ten Dijk (Venlo 1819-1892 Venlo).
Sjeng Crobach was een zoon van Johan Lodewijk Crobach (Venlo 1816-1896 Venlo) en Beatrix Hendrina Johanna Hubertina ten Dijk (Venlo 1819-1892 Venlo).


Hij trouwde in Oss op 17 september 1883 met Lucretia Anna Maria Fenseling, (Groningen 28 september 1865 - Houthem 17 december 1936), de dochter van burgemeester Hinderikus Johannes Fenseling (Groningen 1831-1910 Nijmegen) en Elise Christine Clasine van den Biesen (Amsterdam 1837-1887 Oss).  
Dokter Crobach, die in Deurne ook bekend stond als ''D'n Croob'', slaagde in 1880 in Amsterdam voor zijn artsexamen en vestigde zich daarna in Oss. Daar trouwde hij op 17 september 1883 met Lucretia Anna Maria Fenseling, (Groningen 28 september 1865 - Houthem 17 december 1936), de dochter van burgemeester Hinderikus Johannes Fenseling (Groningen 1831-1910 Nijmegen) en Elise Christine Clasine van den Biesen (Amsterdam 1837-1887 Oss).  


Uit dit huwelijk werden twee kinderen geboren:
Uit dit huwelijk werden in Oss twee kinderen geboren:


# [[Lodewijk Jan Hendrik Hubert Crobach (1884-1952)|Lodewijk Jan Hendrik Hubert]] (Louis), (Oss 3 december 1884 - Heerlen 24 december 1952). Hij huwde met Emma Maria Hubertina Hermans (1889-1982) en vestigde zich als arts te Amsterdam. Hij trad in de voetsporen van vader en werd geneesheer-directeur van het ziekenhuis in Heerlen.
# [[Lodewijk Jan Hendrik Hubert Crobach (1884-1952)|Lodewijk Jan Hendrik Hubert]] (Louis), (Oss 3 december 1884 - Heerlen 24 december 1952). Hij huwde met Emma Maria Hubertina Hermans (1889-1982) en vestigde zich als arts te Amsterdam.
# Anna Lucretia Gerarda Maria (Dolly / Do), (Oss 23 februari 1886 - Broekhem 17 maart 1958). Zij huwde op 1 september 1909 in Deurne met Bernardus Maria Josephus Hanlo (Roermond 1878-1951 Amsterdam).Hun zoon , [[Jan Hanlo]] kreeg landelijke bekendheid als experimenteel dichter.
# Anna Lucretia Gerarda Maria (Dolly / Do), (Oss 23 februari 1886 - Broekhem 17 maart 1958). Zij huwde op 1 september 1909 in Deurne met Bernardus Maria Josephus Hanlo (Roermond 1878-1951 Amsterdam).


== Levensgeschiedenis ==
Van 1 oktober 1880 t/m 31 maart 1887 was hij gemeentegeneesheer te Oss. Per 1 april 1887 trad dokter Crobach in dienst als [[gemeentelijk geneesheer]] als opvolger van [[Hendrikus Wilhelmus Antonius Peters (1818-1886)|dokter Peters]]. Hij werd ook belast met de armenpraktijk en ontving daarvoor een jaarsalaris van 1.200 gulden. In mei 1887 kwamen ook zijn vrouw en kinderen vanuit Oss naar Deurne en namen hun intrek in de dokterswoning annex apotheek aan de [[Markt (vóór 1895)|Markt]] bij de [[Sint-Willibrorduskerk (Deurne)| Sint-Willibrorduskerk]]. Van 1 januari 1900 tot 1 januari 1927 werd hij door burgemeester en wethouders van de gemeente Bakel tevens belast met de "doodschouw te Bakel Milheeze".
 
Zijn werkgebied was de zeer uitgestrekte [[gemeente Deurne en Liessel]].  Dokter Crobach ging meestal per koets / rijtuig op huisbezoek met [[Petrus Johannes Aldenzee (1869-1926)|Piet Aldenzee]] als zijn koetsier. De man die bij nacht en ontij dokter Crobach vervoerde bij zijn huisbezoeken aan de zieken. Hij woonde op de hoek van de [[Lagekerk]] in een van een blok van drie woningen die in 1923 afgebroken werden voor verbreding van de [[Stationsstraat]] en de Lagekerk. Als er een ernstige zieke was in de [[Peel (gebied)|Peel]] werd het treinverkeer stilgelegd en ging dokter Crobach per lorrie over de [[Spoorweg|spoorlijn]] richting  [[Halte Helenaveen]].


Dokter Crobach, die in Deurne ook bekend stond als ''D'n Croob'', slaagde in 1880 in Amsterdam voor zijn artsexamen en vestigde zich daarna in Oss, waar hij van 1 oktober 1880 tot 31 maart 1887  gemeentegeneesheer was.
In maart 1917 vestigde [[Hendrik Josephus Maria Wiegersma (1891-1969)|dokter Wiegersma]] zich als tweede arts in Deurne. Als voorlopige standplaats koos hij een woning aan de [[Stationsstraat 70]], schuin tegenover de dokterswoning van dokter Crobach. De echtgenote van Crobach kon het niet goed zetten dat er een tweede dokter in zijn werkgebied verscheen. Dokter Crobach was niet artistiek en bovendien burgerlijk vergeleken met de “ruwe Wiegersma” en daarom was het kennismakingsbezoek van dokter Wiegersma ook tevens zijn laatste bezoek aan Rozenberg.  


Per 1 april 1887 trad hij in dienst als [[gemeentelijk geneesheer]] in Deurne als opvolger van [[Hendrikus Wilhelmus Antonius Peters (1818-1886)|dokter Peters]]. Hij werd ook belast met de armenpraktijk en ontving daarvoor een jaarsalaris van 1.200 gulden. In mei 1887 kwamen ook zijn vrouw en kinderen vanuit Oss naar Deurne en namen hun intrek in de dokterswoning annex apotheek in villa [[Rozenberg]]. De bij de artsenpraktijk horende apotheek en de huishouding werden draaiende gehouden door Maria Anna Hubertina (Mimi) Crobach (1856-1928), een zus van de dokter. Van 1 januari 1900 tot 1 januari 1927 werd hij door burgemeester en wethouders van de gemeente Bakel tevens belast met de "doodschouw te Bakel Milheeze".
Zijn zoon Louis trad in de voetsporen van vader en werd geneesheer-directeur van het ziekenhuis in Heerlen.<br>
De zoon van dochter Anna, [[Jan Hanlo|Jan]], kreeg landelijke bekendheid als experimenteel dichter.<br>
De bij de artsenpraktijk horende apotheek en de huishouding werden draaiende gehouden door Maria Anna Hubertina (Mimi) Crobach (1856-1928), een zus van de dokter.


Zijn werkgebied was de zeer uitgestrekte [[gemeente Deurne en Liessel]].  Dokter Crobach ging meestal per koets / rijtuig op huisbezoek met [[Petrus Johannes Aldenzee (1869-1926)|Piet Aldenzee]] als zijn koetsier. De man die bij nacht en ontij dokter Crobach vervoerde bij zijn huisbezoeken aan de zieken. Hij woonde op de hoek van de [[Lagekerk]] in een van een blok van drie woningen die in 1923 afgebroken werden voor verbreding van de [[Stationsstraat]] en de Lagekerk. Als er een ernstige zieke was in de [[Peel (gebied)|Peel]] werd het treinverkeer stilgelegd en ging dokter Crobach per lorrie over de [[Spoorweg|spoorlijn]] richting  [[Halte Helenaveen]].
===Chronologie===
In 1887 volgde hij dokter Peters op als huisarts in Deurne.


Een van de meest spectaculaire gebeurtenissen in de praktijk van Crobach was ongetwijfeld de [[moord op Pietje Munsters]] in de [[Wiemel (straat)|Wiemel]] op zondagochtend 10 april 1910. Een belangrijke rol speelde ook zijn oudste zoon Lodewijk, die destijds als arts in Amsterdam werkte maar toen toevallig in Deurne bij zijn ouders verbleef. In het strafdossier van dader [[Arnoldus van der Zanden (1876-1950)|Nol van der Zanden]] wordt nog steeds de tekening bewaard die dokter Crobach junior maakte van de verwondingen aan de hals van het slachtoffer. [[Antonius Franciscus Coolen (1897-1961)|Antoon Coolen]] vond in deze dramatische gebeurtenis stof voor zijn roman "[[De goede moordenaar]]".
In 1895 moest de woning aan de Markt plaatsmaken voor het vergroten van het [[Markt (1895-1940)|marktplein]] en voor het nieuw te bouwen [[gemeentehuis]]. Het gezin verhuisde naar villa [[Rozenberg]] aan de Stationsstraat, door de gemeente aangekocht van de advocaat mr. [[Eduardus Josephus van den Dungen (1836-1893)|Eduard van den Dungen]]. Het pand zou bijna een eeuw als dokterswoning en praktijkruimte gaan dienstdoen.  


Op 21 december 1910 hield dokter Crobach in Amsterdam, waarschijnlijk daartoe uitgenodigd door zijn daar studerende zoon, een lezing met lichtbeelden over het onderwerp ''ziekenhuizen en sanatoria''. Van deze voordracht verscheen een uitgebreid verslag in [[De Zuid-Willemsvaart]],<ref>Delpher ''[https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMRHCE01:000037690:mpeg21:p002 De Zuid-Willemsvaart  van 24 december 1910]''</ref>
Een van de meest spectaculaire gebeurtenissen in de praktijk van Crobach was ongetwijfeld de [[moord op Pietje Munsters]] in de [[Wiemel (straat)|Wiemel]] op zondagochtend 10 april 1910. Een belangrijke rol speelde ook zijn oudste zoon Lodewijk, die destijds als arts in Amsterdam werkte maar toen toevallig in Deurne bij zijn ouders verbleef. In het strafdossier van dader [[Arnoldus van der Zanden (1876-1950)|Nol van der Zanden]] wordt nog steeds de tekening bewaard die dokter Crobach junior maakte van de halsverwondingen van het slachtoffer. [[Antonius Franciscus Coolen (1897-1961)|Antoon Coolen]] vond in deze dramatische gebeurtenis stof voor zijn roman "[[De goede moordenaar]]".


In 1911 verscheen een verslag van de hoofdinspecteur van de Volksgezondheid waarin gewezen werd op het hoge aantal sterfgevallen in een aantal Noord-Brabantse plattelandsgemeenten, zonder dat geneeskundige behandeling had plaatsgevonden. Onder meer in de gemeenten Berghen, Beek en Donk, Berlicum, Deurne, Borkel en Schaft en Mierlo stierf meer dan 25 % van de mensen zonder dat een arts aan het ziekbed was verschenen. In Deurne lag het percentage op 32. Natuurlijk kwam dit hier niet alleen door een eventueel tekort aan geneeskundige hulp maar ook door de uitgestrektheid van de gemeente. En ongetwijfeld zal ook wel de fatalistische mentaliteit van de mensen een rol hebben gespeeld.
In 1911 verscheen een verslag van de hoofdinspecteur van de Volksgezondheid waarin gewezen werd op het hoge aantal sterfgevallen in een aantal Noord-Brabantse plattelandsgemeenten, zonder dat geneeskundige behandeling had plaatsgevonden. Onder meer in de gemeenten Berghen, Beek en Donk, Berlicum, Deurne, Borkel en Schaft en Mierlo stierf meer dan 25 % van de mensen zonder dat een arts aan het ziekbed was verschenen. In Deurne lag het percentage op 32. Natuurlijk kwam dit hier niet alleen door een eventueel tekort aan geneeskundige hulp maar ook door de uitgestrektheid van de gemeente. En ongetwijfeld zal ook wel de fatalistische mentaliteit van de mensen een rol hebben gespeeld.
In maart 1917 vestigde [[Hendrik Josephus Maria Wiegersma (1891-1969)|dokter Wiegersma]] zich als tweede arts in Deurne. Als voorlopige standplaats koos hij een woning aan de [[Stationsstraat 70]], schuin tegenover de dokterswoning van dokter Crobach. De echtgenote van Crobach kon het niet goed zetten dat er een tweede dokter in zijn werkgebied verscheen. Dokter Crobach was niet artistiek en bovendien burgerlijk vergeleken met de “ruwe Wiegersma” en daarom was het kennismakingsbezoek van dokter Wiegersma ook tevens zijn laatste bezoek aan Rozenberg


In 1927 werd dokter Crobach bij gelegenheid van zijn 40-jarig jubileum als arts in Deurne koninklijk onderscheiden als [[ridder in de Orde van Oranje-Nassau]]. De aanvrage daartoe bij minister Waszink van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen werd gedaan door [[Johannes Casper van Beek (1877-1951)|burgemeester Van Beek]] in de volgende bewoordingen:
In 1927 werd dokter Crobach bij gelegenheid van zijn 40-jarig jubileum als arts in Deurne koninklijk onderscheiden als [[ridder in de Orde van Oranje-Nassau]]. De aanvrage daartoe bij minister Waszink van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen werd gedaan door [[Johannes Casper van Beek (1877-1951)|burgemeester Van Beek]] in de volgende bewoordingen:
Regel 52: Regel 56:
::''Op den 29n Januari 1867 werd benoemd tot gemeente-geneesheer alhier de heer Peter Johan Hubert CROBACH, die mitsdien meer dan 40 jaren de praktijk alhier heeft waargenomen ongeacht nog zijn diensttijd met ingang van 1 October 1880 te Oss.<br>De heer Crobach was gedurende al die jaren niet alleen in deze gemeente maar in geheel ten omtrek eene uiterst geziene persoonlijkheid en niet alleen op medisch gebied, doch ook als Staatsburger was hij een vooraanstaand iemand, terwijl hij ook al die jaren was de geneesheer voor het personeel van de Maatschappij tot Exploitatie der Ned. Spoorwegen in dezen dienstkring.<br>Waar de heer Crobach op 17 Februari a.s. den leeftijd van 76 jaren bereikt en alsdan eene welverdiende rust gaat nemen vermeenen wij, dat het op onzen weg ligt bij Uwe Excellentie te moeten aandringen ZEd. eene Koninklijke onderscheiding toe te kennen met welke aanvraag wij een verlangen van alle ingezetenen dezer gemeente vertolken.''
::''Op den 29n Januari 1867 werd benoemd tot gemeente-geneesheer alhier de heer Peter Johan Hubert CROBACH, die mitsdien meer dan 40 jaren de praktijk alhier heeft waargenomen ongeacht nog zijn diensttijd met ingang van 1 October 1880 te Oss.<br>De heer Crobach was gedurende al die jaren niet alleen in deze gemeente maar in geheel ten omtrek eene uiterst geziene persoonlijkheid en niet alleen op medisch gebied, doch ook als Staatsburger was hij een vooraanstaand iemand, terwijl hij ook al die jaren was de geneesheer voor het personeel van de Maatschappij tot Exploitatie der Ned. Spoorwegen in dezen dienstkring.<br>Waar de heer Crobach op 17 Februari a.s. den leeftijd van 76 jaren bereikt en alsdan eene welverdiende rust gaat nemen vermeenen wij, dat het op onzen weg ligt bij Uwe Excellentie te moeten aandringen ZEd. eene Koninklijke onderscheiding toe te kennen met welke aanvraag wij een verlangen van alle ingezetenen dezer gemeente vertolken.''


Bij zijn afscheid als gemeente-arts kreeg hij een niet met name genoemd cadeau ter waarde van 200 gulden. Hij werd als huisarts opgevolgd door [[Remy Camile Marie Verhaegen (1894-1955)|dokter Verhaegen]].
Bij zijn afscheid als gemeentearts kreeg hij een niet met name genoemd cadeau ter waarde van 200 gulden. Hij werd als huisarts opgevolgd door [[Remy Verhaegen]]


Voor een chronologisch overzicht van alle Deurnese huisartsen in de loop der tijd zie de [[huisarts in Deurne|lijst van alle Deurnese huisartsen]].
Voor een chronologisch overzicht van alle Deurnese huisartsen in de loop der tijd zie de [[huisarts in Deurne|lijst van alle Deurnese huisartsen]].


 
===Straat===
Als eerbewijs aan dokter Crobach werd het [[Crobachplantsoen]], een straat met seniorenwoningen bij het centrum van Deurne, naar hem genoemd.
Als eerbewijs aan dokter Crobach werd het [[Crobachplantsoen]], een straat met seniorenwoningen bij het centrum van Deurne, naar hem genoemd.
{{Appendix|2=
{{Appendix|2=
* Diepstraten, Johan (red.) (1984). ''Jan Hanlo'' / bijdr.: Jan G.M. Notten, Ser J.L. Prop, Aldert Warecht,  ... e.a. Stichting BZZTôH, Den Haag. 120 p. Themanummer BZZLLETIN, jaargang12 (1983/84) nr.116 (mei). ISSN 0165-0858.
* Diepstraten, Johan (red.) (1984). ''Jan Hanlo'' / bijdr.: Jan G.M. Notten, Ser J.L. Prop, Aldert Warecht,  ... e.a. Stichting BZZTôH, Den Haag. 120 p. Themanummer BZZLLETIN, jrg.12(1983/84)nr.116(mei). ISSN 0165-0858.
*[[Pieter Koolen]] - ''[[Crobachplantsoen]]'' (in serie: Straten en Straatnamen) ''Weekblad voor Deurne'' van 12 juli 2007
----
----
{{references}}
{{references}}
Al uw bijdragen aan DeurneWiki kunnen bewerkt, gewijzigd of verwijderd worden door andere gebruikers. Als u niet wilt dat uw teksten rigoureus aangepast worden door anderen, plaats ze hier dan niet.
U belooft ook dat u de oorspronkelijke auteur bent van dit materiaal of dat u het hebt gekopieerd uit een bron in het publieke domein of een soortgelijke vrije bron (zie DeurneWiki:Auteursrechten voor details). Gebruik geen materiaal dat beschermd wordt door auteursrecht, tenzij u daarvoor toestemming hebt!

Om de wiki te beschermen tegen geautomatiseerde bewerkingsspam vragen wij u vriendelijk de volgende CAPTCHA op te lossen:

Annuleren Hulp bij bewerken (opent in een nieuw venster)

Op deze pagina gebruikte sjablonen:

Overgenomen van "https://www.deurnewiki.nl/wiki/index.php?title=Peter_Johan_Hubert_Crobach_(1851-1934)"