Bewerken van Renier van de Sande (1891-1968)

{{Infobox persoon
| naam           = Renier van de Sande
| foto           = [[Bestand:16.655.jpg|200px]]
| tekst          = 
| volledige naam = Renier van de Sande
| roepnaam       = 
| geboorteplaats = Best
| geboortedatum  = 5 juni 1891
| overl.plaats   = Deurne
| overl.datum    = 28 mei 1968
| partner(s)     = Maria Hubertina Jeannetta Walthoff (1902-1988)
| beroep(en)     = onderwijzer, hoofd der school
| bidprentje     = [http://bidprentjesarchief.nl/?pagina=nba-show-form&id=14384&i=25 NBA man]
}}
'''Renier van de Sande (1891-1968)''' was hoofdonderwijzer aan de [[openbare lagere school]] in Deurne van 1923 tot 1947.


== Gezin ==
Renier was een zoon van Joseph van de Sande (Best 1846-1920 Best) en Cornelia van Reuth (Baarle-Nassau 1853-1917 Best).  

Hij huwde op 12 augustus 1924 in Budel met de onderwijzeres Maria Hubertina Jeannetta Walthoff, (Budel 18 juli 1902 - Deurne 19 april 1988), dochter van hovenier Egidius Gerardus Gabriel Walthoff (Kanne (B) 1867-1941 Weert) en Marie Hubertine Paquay (Kanne 1869-1942 Budel). Haar vader was rentmeester van de landgoederen van de familie Dor in Dorplein bij de zinkfabriek. Zij bracht daar later lange vakanties door met haar kinderen bij haar ouders in de mooie grote tuin achter het huis in Dorplein. Haar echtgenoot ging dan in de zomertijd met vrienden van vroeger op retraite. 

Uit dit huwelijk werden vijf kinderen geboren: 

# Maria Theresia Hubertina (Tine), (Deurne 8 juni 1925 - Hilversum 8 juni 2010). Zij huwde met Cornelis Albertus Maria (Kees) Middelhoff (Purmerend 1917-2007 Hilversum).
# [[Josephus Gerardus Odulphus van de Sande (1927-2016)|Josephus Gerardus Odulphus (Jef)]], (Deurne 18 mei 1927 - Amersfoort 1 juni 2016). Hij huwde met Jozefien Pennings (1934-).
# Cornelia Maria Aline (Kea), (Deurne 17 november 1928 - Amersfoort 14 oktober 2016).
# Jeanne Hélène Marie Renée, (Deurne 25 september 1930 - Vught, 28 juli 2019). Zij bleef ongehuwd.
# Renée Marie Josephine Caroline, (Deurne 15 december 1934 - Valkenswaard 21 mei 2008). Zie gedachtenisprentje:[http://bidprentjesarchief.nl/?pagina=nba-show-form&id=30983&i=45 NBA]

Hij woonde met zijn gezin eerst aan de [[Stationsstraat]] B.70, later [[Stationsstraat 84]], tegenover [[Sint-Wilbertshove]] en daarna aan de Stationslaan, waar hij in 1931 op het adres A.74b, later hernummerd tot [[Stationslaan 2]], een nieuw woonhuis liet bouwen door de Italiaanse architect Jos Tonino uit Breda, nadat hij het stuk grond van de smid [[Aloisius Bartholomeus van de Mortel (1885-1962)|Louis van de Mortel]] had kunnen aankopen.

Vier van de vijf kinderen kwamen in het onderwijs terecht en trouwden ook met docenten. Jeanne van de Sande, die ongetrouwd bleef, werkte haar hele leven in Vught bij Regina Coeli en later het  Maurickcollege, eerst als gymjuf en later van 1965 tot 1993 als conrector voor de brugklassen. Zij is in 2019 in het graf van haar ouders in Deurne bijgezet. Jef werd leraar Nederlands en heeft verschillende literaire publicaties op zijn naam staan.

Alleen Tini, de oudste, kon haar studie Nederlands in Tilburg niet af maken, mede door de laatste oorlogsjaren en omdat ze al op jonge leeftijd op  augustus 1946 tegen de zin van haar vader in trouwde met de liefde van haar leven [[Kees Middelhoff]] die ze als 18-jarige op het gemeentehuis had leren kennen. Middelhoff kwam via [[Robert Joseph Johan Lambooij (1904-1992)|burgemeester Lambooij]] bij Radio Herrijzend Nederland terecht eind 1944 en ging als journalist mee naar Hilversum in 1946. Bij de viering van hun 60-jarige huwelijksfeest op 3 augustus 2006 waren zij weer op het [[gemeentehuis]] in Deurne waar zij door de wethouder werden toegesproken en waar interessante brieven getoond werden van burgemeester Lambooij aan kapitein Van den Broek, de vader van de latere minister, de net aangestelde leider van Radio Herrijzend Nederland, die uit het personeelsdossier van 60 jaar daarvoor waren gelicht. Hierover verscheen een verslag in het ''[https://web.archive.org/web/20070929051006/http://www.weekbladvoordeurne.nl/cmpage/pageart.asp?intNewsID=1563&intWeekID=209&strPaper=wvd&strNews=overig Weekblad voor Deurne van 29 september 2007].''

== Onderwijs ==
Toen in maart 1923 een nieuw hoofd van de openbare lagere school moest worden benoemd, diende een aantal protestantse inwoners een verzoek in om op die post ook een protestant aan te stellen, immers de openbare lagere school werd vrijwel uitsluitend door protestantse kinderen bezocht. Dat verzoek was overigens niet mede-ondertekend door de dominee. Uit de vier kandidaten werd niettemin gekozen voor de katholieke onderwijzer Renier van de Sande die in Budel-Schoot voor de klas stond. Hij werd een jaar na zijn aanstelling valselijk beschuldigd, zat daarvoor zelfs enkele dagen vast gezeten, om hem uit zijn functie te kunnen verwijderen. Deze zaak werd geseponeerd. 

Van de Sande was als jong onderwijzer begonnen in Vught aan de Petrusschool waar hij een jaar of vijf had lesgegeven. Hij woonde in bij mejuffrouw Tonia de Kort in Vught die later, toen de kinderen werden geboren in Deurne, als kraamvrouw kwam assisteren bij de eerste weken na de bevalling.

In het begin was Van de Sande de enige onderwijzer van de openbare lagere school, ook wel het gemeenteschooltje genoemd, aan de [[Schoolstraat (Deurne)|Schoolstraat]]. In 1929 verzocht en kreeg hij een tweede vrouwelijke leerkracht. Op 9 augustus 1933 nam het college van B en W het besluit de school te sluiten vanwege een gering aantal 'protestantsche' leerlingen (24). Van de Sande heeft daartegen succesvol verzet geleverd tot aan de toenmalige minister Marchand aan toe die hem in het gelijk stelde. 
In 1946 besloot de protestantse kerkeraad tot het oprichten van een protestants-christelijke school, de [[Koningin Wilhelminaschool]] met 51 leerlingen, waardoor de openbare lagere school overbleef met enkele leerlingen. Van de Sande probeerde de sluiting toen opnieuw te blokkeren, onder meer door het plaatsen van zijn eigen dochter Renée op de openbare school. Steun had hij daarbij onder meer van [[Anna Alberdina Antoinette Terruwe (1911-2004)|dr. Terruwe]], [[Henri Johan Antoon Tielens (1897-1966)|Harrie Tielens]], Van Baars, Fransen en Beckers die ook hun kinderen op de openbare lagere school wilden houden. Op 18 september 1947 verloor hij uiteindelijk de strijd toen de school nog maar vier leerlingen over had. Hij werd eervol ontslagen door de gemeente en kreeg een baan aangeboden als onderwijzer op de katholieke [[De Springplank|jongensschool]] in de [[Sint-Jozefparochie]], die hij tot aan zijn pensionering in 1951 nog plichtsgetrouw maar zonder plezier vervulde.

Per 15 oktober 1936 werd mevrouw Van de Sande-Walthoff aan de school van haar man aangesteld als onderwijzeres nuttige handwerken met telkens kortlopende contracten zodat zij jaarlijks kon worden ontslagen.

Ook was hij na de oorlog betrokken bij de organisatie van het tekenonderwijs in de zogenaamde [[patronaatstekenschool]].


== Maatschappelijke activiteiten ==
* Bij de priesterwijding in 1941 van straatgenoot [[Johan Ernst Antoon Terruwe (1913-1989)|Jo Terruwe]] was Renier van de Sande voorzitter van het ad hoc ingestelde buurtcomité. 
* Direct na de [[Tweede Wereldoorlog]] was hij in Deurne actief als plaatselijke vertegenwoordiger met postzegels en briefkaarten van de actie "Voor het Kind".
* Hij was ruim twintig jaar voorzitter van de [[KDO (1940)|KDO]]. [[Martien Pontman]] was zijn opvolger.
* Vanaf 1953 was hij lid en secretaris van het rooms-katholiek kerkbestuur van de [[Sint-Willibrordusparochie (Deurne)|oude parochie]].
* Tijdens de [[mobilisatie 1939-1940]] was Roelf Simon Lanting (1907-1993), staflid van het [[27e Regiment Infanterie]] en werkend vanuit de commandopost die in villa [[De Romein]] gevestigd was, zo’n 13 maanden bij de familie Van de Sande ingekwartierd.  

{{DEFAULTSORT:Sande,Renier van de}}
[[categorie:Van de Sande|Renier]]
[[categorie:onderwijzer]]
[[categorie:hoofd der school]]