Rijksbeschermd dorpsgezicht Helenaveen

Het Beschermd dorpsgezicht Helenaveen, de voormalige veenkolonie, werd door de gemeente Deurne op 9 mei 2000, ex artikel 35 van de Monumentenwet 1988, als zodanig aangewezen.

Aanleiding voor de Aanwijzing Beschermd dorpsgezicht was dat Helenaveen het oudste voorbeeld is van een planmatige particuliere veenontginning in Zuid-Nederland. Meer dan in het naburige Griendtsveen zijn de ruimtelijke karakteristieken van de veenontginning gaaf bewaard gebleven. Ook de verschillende ontwikkelingsfasen na 1870 hebben waardevolle sporen nagelaten. Van groot belang voor het ruimtelijke beeld zijn de grote ontginningsboerderijen (allen rijksmonument)langs de Helenavaart.

Daarnaast is er sprake van meerdere, gedeeltelijk ontgonnen Peelrestanten, die als beschermd natuurmonumenten zijn aangewezen. Deze Peelrestanten bieden samen met enkele gebieden binnen het beschermde dorpsgezicht Helenaveen in potentie gunstige voorwaarden voor de nagestreefde hoogveenregeneratie.