Bewerken van Zeilbergsestraat 48-50 en 52-54

[[Bestand:24.753.jpg|thumb|400px|Het Algemeen Handelsblad van 26 mei bracht het nieuws van de brand in Zeilberg samen met deze foto.]]
[[Bestand:03.494.jpg|thumb|400px|Zeilbergsestraat 50 in 1931.]]
[[Bestand:03.213.jpg|thumb|400px|De winkelpui in 1931.]]
[[Bestand:03.492.jpg|thumb|400px|De winkel in de jaren 50.]]
[[Bestand:32.174.jpg|thumb|400px|Zeilbergsestraat 50 in 2005.]]
'''Zeilbergsestraat 48-50 en 52-54''' zijn adressen in Deurne. Ze vormen samen het winkelcomplex van de familie Bouwmans.


== De oude boerderij ==

Op dit perceel stond al vóór 1832 een boerderij, met de lange gevel langs de straat. Deze was op dat moment kadastraal bekend als D 1138 (noordelijk deel) en D 1140 (zuidelijk deel). De beide boerderijhelften vormden historisch-bouwkundig één geheel: de boerderij moet al vóór 1832 zijn gesplitst om dubbele bewoning mogelijk te maken. Gezien de eigendomssituatie in 1832 was de boerderij mogelijk ooit onverdeeld eigendom van [[Joannes van Bommel (circa 1682-1763)]], waarna het verdeeld werd over twee zonen en hun nageslacht. Vanwege de afzonderlijke eigendomsgeschiedenis, behandelen we de twee helften hier eerst apart.

=== D 1138 (linker helft van de boerderij) ===

Bij de invoering van het kadaster was het noordelijk deel van de boerderij eigendom van Joanna Maria van Bommel (1762-1832), de weduwe van [[Johannes van den Bos (1760-1809)]] en kleindochter van hiervoor genoemde Joannes.<ref>Kadastrale leggers Deurne, reeks 1, artikel 86</ref> [[Petrus Keunen (1797-1889)|Pieter Keunen]] kocht op 18 november 1843 de helft van deze woning, kadastraal bekend als D 1138, met bijbehorende grond van zijn schoonzuster Joanna van den Bosch (1797-1873), huisvrouw van [[Jakobus Gronemans (1806-1879)]]. Omdat de andere helft als schoonzoon als erfenis al was toegekomen, bezat hij nu het hele D 1138 - altijd nog de helft van het totale gebouw. Hij liet de bijbehorende moestuin D 1137 in bouwland omzetten, en rond 1888 werd de boerderij (deels?) herbouwd.<ref>Notarieel Archief Deurne, 1843/2191; kadastrale leggers Deurne, reeksen 1 en 2, artikel 1041, dienstjaren 1845, 1889 en 1890</ref> Na zijn dood lieten zijn kinderen deze bezittingen op 29 mei 1889 veilen.<ref>Notarieel archief Deurne, 1889/80-83</ref> 

=== D 1140 (rechter helft van de boerderij) ===

Het zuidelijke deel van de boerderij was in 1832 eigendom van drie kinderen van [[Henricus van Bommel (1713-1782)]], te weten [[Mathias van Boemel (1764-1848)|Mathijs]], [[Joannes van Boemel (1771-1848)|Jan]] en Helena (1755?). In 1835 verkochten zij hun volledige bezit aan de inmiddels overleden [[Joannes de Lau (1764-1791)]], met zijn zoon [[Gerardus de Law (1789-1840)]] cum suis als vruchtgebruikers.<ref>Kadastrale leggers Deurne, reeks 1, artikel 83</ref> Rond 1869 volgde een boedelscheiding.<ref>Kadastrale leggers Deurne, reeks 1, artikel 771, dienstjaar 1870</ref> Het huis werd toebedeeld aan - nog altijd - Gerard de Louw cum suis. Het huis had toen inmiddels het huisadres B.114, en werd rond 1888 gesloopt. Rond 1889 werd er op het erf nog verder gesloopt en werd het verkocht.<ref>Kadastrale leggers Deurne, reeksen 1 en 3, artikel 2192</ref>

== Nieuwbouw in 1889 van 'kamers' en sloop in 1931 ==

Nieuwe eigenaren van een groot deel van het erf van beide voornoemde helften waren de kinderen van de Deurnese grootgrondbezitter, broodbakker en winkelier [[Martinus van de Mortel (1810-1891)]]. Die lieten direct daarna, vermoedelijk nog in 1889 -  het oude (dubbele) huis volledig slopen en herbouwen, en daarna het huiskavel met de naastgelegen percelen verenigen tot D 1676 (''huis & erf'') en D 1677 (''bouwland''). Het huis had nu een heel andere plattegrond dan voorheen: het stond nu met de korte zijde naar de weg, en dus haaks op het oude huis. Bovendien lag het huis ook een stuk verder naar het hart van de weg dan het oude: er was kennelijk een stuk van de weg aangekocht. Het huis werd met het oog op 'kamerverhuur' rond 1890 in maar liefst vijf woningen gesplitst: D 1678, D 1680, D 1681, D 1682 en D 1683. De meeste huisjes waren inclusief het erf rond de 70 m2 groot; alleen het voorste huis, aan de weg, was wat groter. Rond 1893 werd de boedel gescheiden.<ref>Kadastrale leggers Deurne, reeks 3, artikel 3247, dienstjaren 1890, 1891 en 1894</ref>

De nieuwe eigenaar van de vijf huisjes was [[Wilhelmus van de Mortel (1841-1911)|Willem van de Mortel]], bakker in Deurne, en zoon van Martinus.<ref>Kadastrale leggers Deurne, reeks 3, artikel 3551, dienstjaar 1895</ref> Op 17 september 1894 kocht [[Pieter Josephus van de Mortel (1836-1915)]] van zijn broer Willem huizen, erven, bouw- en weiland, kadastraal sectie C 686 en sectie D 66, D 1677 en D 1679 tot en met D 1683, samen groot 18.520 m², voor een bedrag van 2.650 gulden.<ref>Notarieel archief Deurne inv.nr. 115 akte 154</ref> Op 28 augustus 1911 verkocht hij voor 1.200 gulden aan [[Johannes Bouwmans (1883-1956)|Johannes (Hanneske) Bouwmans]] een huis bestaande uit vijf woningen met tuin en bouwland onder Deurne, sectie D 1677 en D 1679 tot en met D 1683, samen groot 6.230 m².<ref>Notarieel archief Deurne inv.nr. 150 akte 186; kadastrale leggers Deurne, reeks 3, artikel 3632, dienstjaar 1912</ref> Volgens het kadaster kocht hij het samen met zijn broer [[Theodorus Bouwmans (1880-1964)]], en verdeelden zij rond 1914 de boedel. Daarmee werd Johannes enig eigenaar.<ref>Kadastrale leggers Deurne, reeks 3, artikel 4725, dienstjaar 1915</ref> Bij het voorste huisje werd door Johannes Bouwmans rond 1922 en 1929 nog bijgebouwd, waarna het hele huis in 1931 als gevolg van [[Brand van 25 mei 1931|brandschade]] werd gesloopt.<ref>Kadastrale leggers Deurne, reeks 3, artikel 4945, dienstjaren 1923, 1930 en 1932</ref>

== Nieuwbouw van de huidige panden ==

=== Gemeenschappelijke geschiedenis: 1931-1956 ===

De vijf kadastrale percelen van het gesloopte huis met de kamers werden daarna met aangrenzende percelen verenigd tot één nieuw, D 2105, waarna er in 1931 3 huizen op werden gebouwd. De kadastrale hulpkaart laat twee nieuwe gebouwen zien, één ter plaatse van de vroegere woninkjes en één zuidelijk hiervan, beide op D 2105. Het noordelijke was een rechthoekig pand met de lange zijde naar de weg, het andere pand was ongeveer even breed, maar had een grotere uitbouw aan de achterzijde.<ref>Kadastrale hulpkaartjes Deurne, sectie D, nummer 232, d.d. maart 1932</ref> De gemeente Deurne zou vanwege de situatie ten opzichte van de weg mede-eigenaar van het perceel zijn geweest, maar dat werd al snel door het kadaster gecorrigeerd.<ref>Kadastrale leggers Deurne, reeks 4, artikel 6703</ref> Rond 1937 werd er opnieuw op het perceel gebouwd.<ref>Kadastrale leggers Deurne, reeks 3, artikel 4945, dienstjaar 1938</ref> Dat betrof een schuur achter het zuidelijke huis. Inmiddels was het perceel met de twee panden en de schuur kadastraal bekend geworden als D 2225.<ref>Kadastrale hulpkaartjes Deurne, sectie D, nummer 263, d.d. mei 1937, kadastrale leggers Deurne, reeks 5, artikel 6993</ref> Bouwmans bracht zijn perceel in de [[Ruilverkaveling "Deurne"]] in, waarbij het kadastraal verenigd werd met de boerderij zuidelijk van de twee panden. De drie panden - met in totaal vijf woningen - (''5 huizen, abattoir, tuin, bouwland'') vielen nu in het kadastraal perceel L 187. Rond 1953 werd er bijgebouwd. Het huisadres van één van de panden was nu Zeilbergsestraat Z.289. Door een verandering in de grens met de straat veranderde de kadastrale aanduiding van het perceel in L 819. Rond 1956 werd het perceel voorlopig gesplitst.<ref>Kadastrale leggers Deurne, reeks 3, artikel 4945, dienstjaren 1954 en 1957</ref>

Op het voormalige verenigde perceel kregen de verschillende woningen nu een eigen kadastrale aanduiding. Dat waren van noord naar zuid L 1087 (het noordelijke huis uit 1931; Zeilbergsestraat 52-54), L 1083 (de linker helft van het zuidelijke huis uit 1931; Zeilbergsestraat 50), L 1084 (het middelste deel van het zuidelijke huis uit 1931, de winkel) en L 1085 (een nieuwe aanbouw aan de zijkant van het zuidelijke huis; Zeilbergsestraat 48). Deze herkennen we ook in de situatie van begin 2023 nog: het dubbele woonhuis Zeilbergsestraat 54-52, met Franse kap en teruggelegen ingangen (L 1087), en het winkelpand van Bouwmans op Zeilbergsestraat 50-48, met links [[Slagerij Bouwmans (Zeilberg)|slagerij Bouwmans]] (L 1083), in het midden een bloemisterij (L 1084) en rechts het woonhuis met fraaie entree in Delftse-school-stijl (L 1085). De boerderij, die in de ruilverkaveling bij de andere panden was gevoegd en die we hier verder buiten beschouwing laten, was L 1086 geworden en stond ter plaatse van de huidige parkeerplaats.<ref>Kadastrale hulpkaartjes Deurne, sectie L, nummer 55, dienstjaar 1958</ref> We behandelen hier de verschillende panden van links naar rechts, vanaf de Zeilbergsestraat gezien.

=== Zeilbergsestraat 52-54 ===

Bij de splitsing behielden de gezamenlijke kinderen het dubbele woonhuis Zeilbergsestraat 52-54 uit 1931 en de oude boerderij, tot ook die rond 1960 gescheiden werden door een rectificatie.<ref>Kadastrale leggers Deurne, reeks 4, artikel 4945, dienstjaar 1961</ref> Het linker deel van het woonhuis, Zeilbergsestraat 54, kwam toe aan [[Gerardus Hendricus Bouwmans (1927-2016)]], winkelier. Omdat beide delen van het pand één kadastrale aanduiding hadden, moest het worden gesplitst, en werd dit deel bekend als L 1239. Na de verkoop van wat grond aan de gemeente rond 1964 werd dat L 1639. Bouwmans behield het pand tot na 1989.<ref>Kadastrale leggers Deurne, reeks 5, artikel 9538, dienstjaar 1965</ref> Hij bewoonde het echter zelf niet. Na de bouw was het verhuurd aan A. van de Kerkhof, en als huisadres bekend als D.245, later Zeilbergschestraat Z.284. In 1953-1955 woonde er [[Johannes Wijlaars (1914-1991)]].

Het rechter deel van het woonhuis, Zeilbergsestraat 52, kwam toe aan Hendrica Petronella (Rieky), die gehuwd was met [[Gerardus Johannes van der Burgt (1926-2012)]]. Het was na de bouw bekend onder het huisadres D.246, later Zeilbergschestraat Z.285, en werd in 1953-1955 bewoond door de weduwe Johanna van de Mortel-Knapen. Dit deel werd na de splitsing kadastraal bekend als L 1238, en na verkoop van grond aan de gemeente als L 1640. Rond 1969 deden zij het huis van de hand.<ref>Kadastrale leggers Deurne, reeks 5, artikel 9537, dienstjaar 1970</ref> Koper was haar broer, de slager [[Theodorus Bouwmans (1924-1995)|Theo Bouwmans]]. Hij nam een deel van de tuin over, en verkocht het huis zelf rond 1971 door.<ref>Kadastrale leggers Deurne, reeks 5, artikel 8890, dienstjaar 1972</ref> De nieuwe eigenaar van het huis was H.Th. Eevers, die er zelf ook ging wonen. Hij behield het pand tot na 1989.<ref>Kadastrale leggers Deurne, reeks 5, artikel 11787</ref>

In mei-juni 2023 werd dit dubbele huizenblokje gesloopt (samen met [[Zeilbergsestraat 56]]), twee jaar nadat het met een positieve waarderingsscore op de [[Erfgoedkaart]] van de Gemeente Deurne was opgenomen.

=== Zeilbergsestraat 50 ===

De linker winkelruimte, L 1083 op Zeilbergsestraat 50, kwam bij de deling toe aan slager Theo Bouwmans, die het in 1953-1955 al gebruikte. Door een verkoop van grond aan de gemeente veranderde dat naar L 1641. Hij zette hier de slagerij voort. Later werd de aanduiding L 2140. Rond 1983 deed hij zijn deel van het pand van de hand.<ref>Kadastrale leggers Deurne, reeks 5, artikel 8891, dienstjaar 1984</ref> Koper was H.J.J.J. Bouwmans, zelf slagerij op [[Sint Jozefstraat 36]], die de slagerij voortzette.<ref>Kadastrale leggers Deurne, reeks 6, artikel 16303</ref>

=== Zeilbergsestraat 48a ===

De middelste winkelruimte kwam toe aan Stien, Grardje en Piet. Door verkoop van een stukje aan de gemeente veranderde de kadastrale aanduiding van L 1084 naar L 1643, en kreeg het pand het huisadres Zeilbergsestraat 48a (daarvoor was het óók 50). Het pand was in 1989 nog in handen van de broers en zus.<ref>Kadastrale leggers Deurne, reeks 5, artikel 8891</ref> In dit pand, de vroegere rechter helft van het pand vóór de naoorlogse uitbreiding, woonde voor de oorlog Hannes Bouwmans, in 1930 op D.249a en later Zeilbergschestraat Z.289. 

=== Zeilbergsestraat 48 ===

De hiervoor al genoemde Stien Bouwmans werd eigenaresse van het nieuwe woonhuis op de rechter hoek, L 1085. Door verkoop van grond aan de gemeente werd dat L 1642, en dit huis behield en bewoonde zij tot na 1989.<ref>Kadastrale leggers Deurne, reeks 5, artikel 8892</ref> Achter de panden Zeilbergsestraat 50-48a-48 werd op een zeker moment de nieuwe supermarkt van de familie Bouwmans gebouwd.

{{appendix}}

[[categorie:adres|Zeilbergsestraat 048]]