Vreemdelingen in Deurne

In de loop der eeuwen hebben zich talloze vreemdelingen in Deurne gevestigd.

Definitie

Het begrip vreemdeling is natuurlijk voor velerlei uitleg vatbaar. In de tijd voordat de landen bestonden zoals we ze nu kennen kon iemand uit een aangrenzend gewest (Gelderland, Pruissen) al een vreemdeling zijn. Niet iedere nieuwkomer werd bovendien als vreemdeling gezien.

vóór 1800

Vóór de 19e eeuw hebben we over het algemeen te maken met vreemdelingen die als individu naar Deurne kwamen. We denken dan bijvoorbeeld aan de familie Lutters uit het hertogdom Gullik. Ook vele ambtsdragers, zoals (kasteel)heren (families Van Leeffdael, Sulyard, Coymans, De Smeth), schouten (Otto de Visschere, Louis Caesteker, Antonie la Forme, Lodewijk Wijchel (1725-1798)) en dominees, waren geen autochtone Deurnenaren of zelfs maar geboortig in Brabant. De familie Martinet stamde zelfs af van vluchtelingen uit Frankrijk.

19e eeuw

In de 19e eeuw kwamen er heel andere migraties op gang. Zo vestigden vele protestanten op verzoek van de Maatschappij van Welstand zich in onze contreien. De families Huizing, Rijken en Nelemans zijn goed voorbeelden. Soms kwamen ook katholieken uit andere streken zonder aanwijsbare reden naar Brabant, zoals de familie De Corte. Een belangrijke reden voor immigratie in de 19e en vroege 20e eeuw was bovendien de ontwikkeling van de veenderij Helenaveen en het latere tuinbouwgebied hier. Onder meer protestantse families uit Drenthe, Overijssel, Gelderland en Utrecht (zoals Van Esseveldt, Van Bovekamp, Buis, Tabor, Ugen, Schonewille, Spang en Derks) en katholieke families uit de omgeving van Appeltern en uit Zuid-Holland (zoals Van Mullekom, Van Teeffelen en Van der Werf) kwamen naar dat dorp.

Aan het eind van de 19e eeuw kreeg Deurne haar eerste 'allochtone' burgemeester (van buiten de eigen regio), in de vorm van Klaas Laan (1862-1932) uit het West-Brabantse Putte. Hij was gehuwd met een dame met Antwerpse wortels.

1900-1945

Tijdens de Eerste Wereldoorlog kwamen Belgische vluchtelingen naar Deurne, waarvan een enkeling zich hier blijvend vestigend. Tijdens die oorlog vestigden zich 1 miljoen vluchtelingen op 6 miljoen Nederlanders zich in ons land, een prestatie vergelijkbaar met alle inspanningen in landen als Libanon op dit moment.

1945-heden

Na de Tweede Wereldoorlog veranderde de migratie. In toenemende mate kwamen vreemdelingen van niet-Europese komaf naar Deurne en omgeving. Dat betrof bijvoorbeeld voormalige inwoners van Nederlands-Indië, die vaak (ten dele) wel Europese voorouders hadden, maar Deurne nog nooit bezocht hadden. Een grote familie die zich toen in Deurne vestigde, is de familie Reeuwijk. Ook Molukkers vestigden zich in Deurne.

Later volgden, op uitnodiging van de Nederlandse regering, gastarbeiders. Aanvankelijk waren dat Europeanen uit het Middellandse Zeegebied, zoals Spanje, Italië en Griekenland. Zij gingen ten dele op in de Deurnese bevolking. Zo trouwde de weduwe van Wilhelmus Jacobus van Loenhout (1919-1962) met een Italiaan, die werkzaam was in de steenindustrie.

Later volgden gastarbeiders uit landen aan de zuid- en oostzijde van de Middellandse Zee (Marokko, Turkije). Relatief geruisloos ging de komst van een aantal chinese families, die vooral in de horeca gingen werken. Zo kreeg Deurne meerdere chinese restaurants, namelijk aan de Markt (China Garden, 1987), Stationsstraat (Peking), Heuvelstraat (Azië) en Sint Jozefstraat (Ho-Wah). Op China Garden na bestaan deze chinese restaurants nog altijd.

In de jaren '90 volgden vluchtelingen uit het voormalig Joegoslavië. Aan het einde van dat decennium deze seizoensarbeiders uit de agrarische sector uit Oost-Europa hun intrede. In het tweede decennium van de 20e eeuw zette die trend versneld voort.

De meest recente ontwikkeling op dit vlak is de verwachte komst van 300 vluchtelingen naar het voormalige Missiehuis St. Willibrord. De komst van de vluchtelingen valt in een periode dat het maatschappelijk klimaat op basis van al dan niet terechte angsten in veel gemeenten negatief is over de komst van niet-Europese vreemdelingen.

Ruimere wereldblik

Naast de al dan niet Europese vreemdelingen van de laatste decennia heeft Deurne, en dat wordt nog wel eens vergeten, een plek geboden aan een groot aantal Nederlanders uit andere delen van Nederland. Ook zij hebben ervoor gezorgd dat Deurne in de laatste tientallen jaren zich continu heeft veranderd, zoals dat ook in het verleden al het geval was. Daarbij moet ook gedacht worden aan het feit dat het begrip vreemdeling steeds veranderd. Was vroeger iemand uit Venray al een vreemdeling, nu hebben veel 'autochtone' Deurnenaren zelf al familiebanden met bijvoorbeeld inwoners van Engeland, Duitsland of België. De vroegere Deurnenaar zal iemand uit Gelderland al een vreemdeling van ver gevonden hebben, terwijl we daar nu niet meer van opkijken. Onze wereldblik is door televisie en internet deels met de herkomstlanden van de migranten meegegroeid.

Bronnen, noten en/of referenties