Classificatie van grondeigendommen van de gemeente Vlierden bij de invoering van het kadaster
Een classificatie van grondeigendommen van de gemeente Vlierden bij de invoering van het kadaster in 1832 was nodig voor zo eerlijk mogelijke waardering en daarmee samenhangende belasting van het onroerend goed.
Onderstaande tekst, het letterlijke rapport door de schatter H. Vogels opgesteld in 1831, geeft een betrouwbare weergave van de toenmalige situatie van het onroerend goed in Vlierden in die tijd.
TABEL van klassificatie der grond-eigendommen.
BESCHRIJVING DER GEMEENTE.
De gemeente Vlierden is gelegen een klein uur gaands van Asten, hoofdplaats van het kanton, een half uur van Deurne, twee van Helmond en vijf van Eindhoven, hoofdplaats van het arrondissement en hare gewone marktplaats.
Aangrenzende gemeenten.
Zij wordt ten noorden en oosten begrensd door de gemeente Deurne c.a. ten zuiden door Asten en ten westen paald zij aan het grondgebied van Bakel, kanton Gemert.
Rivieren en beeken.
De Aa, welke hare grenzen van het oosten tot het westen besproeid, is het eenige riviertje, dat haren schralen bodem bevochtigd, hetwelk des zomers veelal uitdrogende, tot geen ander voordeel strekt als tot afleiding van het overtollige winterwater, hetwelk uit de moerassen van Deurne ontspringd.
Grote wegen en buurtwegen.
Op eenen aanmerkelijken afstand van den grooten weg verweiderd,
welke het arrondissement doorloopt, zijn het alleen de buurtwegen
naar de aangrenzende gemeenten, die hier in aanmerking komen en
welke des zomers zandig en des winters in geen beteren staat verkeeren,
zoo dat de gemeenschap in het kanton over het algemeen
moeilijk en onaangenaam is.
De Zuid-Willemsvaart, welke het uiterste punt ten westen doorsnijdt,
zoude het gemis aan goede buurtwegen vergoeden, wanneer dezelve meer
in de nabijheid der gemeente was lopende.
Dan op eenen afstand van circa een en een half uur van dezelve verweiderd,
heeft de landman genoegzaam hier geen voordeel van.
Graad van vruchtbaarheid van den grond.
De grond is er beneden middelmatige hoedanigheid en wordt algemeen
erkend als de slechste van het kanton; hij wordt in grote en middelbare
massen bebouwd.
De uitgestrekte, woeste en onbebouwde gronden, welke genoegzaam de
helft derzelver oppervlakte beslaan, zijn grotendeels voor geene
ontginningen vatbaar, als bestaande dezelven uit zandduinen of hoge
heidevelden, aan welke men met geene mogelijkheid eenige verbetering
kan toebrengen en mitsdien in den staat der natuur voor altijd zullen
blijven.
Voortbrengselen van de grond.
Hare voornaamste voortbrengselen bestaan in rogge, boekweit, aardappelen, haver, hooi en spurry, waarvan de rogge de hoofdteeld is, omtrent een twintigste gedeelte derzelver oppervlakte is met hakhout en dennebosschen beplant, welke echter uit hoofde van de ongunstige gesteldheid van den grond voor houtgewassen van weinig waarde zijn.
Veefokkerij.
De voornaamste veefokkerij is die van runderen en eenige schapen; paarden worden er weinig gekweekt en moeten tot gebruik voor den landbouw van elders ingevoerd worden; het grasgewas, dat hier deels door sterke bemesting, deels op lage zure gitgronden gewonnen wordt, tot onderhoud van het hoornvee niet toereikende zijnde, is de landman verpligt des winters veel stroo te voederen, waardoor het toebereiden van de nodige mestspeciën door heideplaggen of krabsel moet worden vervangen, kunnende van elders geene meststoffen worden aangevoerd.
Takken van nijverheid der inwoners.
De eenige tak van nijverheid de landbouw zijnde, zoo wordt er geen andere handel gedreven, als in de voortbrengselen van den grond en wel voornamelijk in rogge, die op dezen schralen zandgrond geteeld van goede hoedanigheid is.
Gebouwde eigendommen.
Deze gemeente is zamengesteld uit hare hoofdplaats of kuip des dorps,
genoegzaam in het midden van haar grondgebied gelegen en voorts uit
eenige verspreide woningen en kleine gehuchten, welke alle door landbouwers
bewoond worden. In de kom der gemeente telt men ongeveer 20
huizen, min of meerder goed gebouwdt, welke van die der gehuchten
weinig verschillen, zijnde de woningen in deze gemeente, zoo der landbouwers,
als der daglooners over het geheel slecht en in bouwvallige
staat. Om deze redenen vind men ook weinig huizen in de drie eerste
klassen, waarvan een enkel buitenhuis de eerste en tweeden klasse
uitmaaken.
Voorts vind men hier eenen ouden versleten windgraanmolen en eene
kleine branderij en looyerij van weinig waarde.
Bevolking.
De gehele bevolking der gemeente bedraagt 633 zielen.
Bouwlanden.
De bouwlanden zijn verdeeld in vier klassen naar de onderstaande verscheidenheden.
1e Klasse.
De eerste klasse is eene zwarte, ligte groeiaarde ter diepte van circa 20 duim op een geel of bruin zandbed rustende, geschikt tot het teelen van rogge, boekweit, haver en aardappelen, hetwelk door jaarlijksche, zorgvuldige bemesting moet worden voortgebragt; de bunder wordt begroot op f 16,=.
2e Klasse.
De tweede klasse heeft eene grijsachtige groeiaardde ter diepte van circa 15 duimen, op een hard zandbed rustende, hoofdzakelijk geschikt tot het verbouwen van rogge, boekweit en een weinig aardappelen, welke hierin door sterke bemesting verbouwd worden; de bunder wordt geschat op f 12,=
3e Klasse
De 3e klasse bevat de hoge,schrale en lage,koude zandgronden, welke bestaan uit eene grijze groeiaarde ter diepte van 10 a 12 duim op eenen harden ondergrond rustende,in welke de rogge, boekweit, aardappelen en spurry door kragt van mest van den grond wordt afgedwongen, de bunder is geschat op f 8,=
4e Klasse
De 4e kl. is zamengesteld uit nieuw ontgonnen heidegronden op onvruchtbare, hoge of lage landen, van welke men door geweld van mest een weinig rogge, boekweit, aardappelen of spurry moet afpersen en de kosten van bebouwing genoegzaam onwaardig zijn, men kan dezelve niet hoger begroten als op. f 3,=
Tuinen.
De tuinen alle in de nabijheid der woningen gelegen worden om derzelver verschil in twee klassen verdeeld.
1e Klasse.
De 1e kl. is zamengesteld uit met vruchtboomen beplante tuinen, waarin men zich ook op het teelen van groenten, doch niet als voor eigen gebruik toelegd, de grond is van eene middelbare hoedanigheid en staat genoegzaam aan die der bouwlanden van de eerste klasse gelijk uit aanmerking van de gunstige ligging, waardoor dezelve zonder veel kosten door sterke bemesting in vruchtbaren staat kunnen onderhouden worden, als door hetgeen de boomen daarenboven opbrengen, zoo heeft men vermeend dezelve vierde te moeten hoger schatten als de bouwlanden der eerste klasse zijnde aldus per bunder f 20,=
2e Klasse.
De 2e kl. bestaat uit de gewone tuinen der landbouwers, waarvan geen ander gebruik gemaakt wordt, als tot het teelen van eenige,niets beduidende, grove moeskruiden en mitsdien genoegzaam met het omliggend land gelijk staan; zij worden begroot op de waarde der bouwlanden van de eerste klasse dus f 16,=
Boomgaarden.
Slechts drie percelen behoren onder deze zoort van eigendommen,welke men uit hoofde van derzelver onderling verschil in twee klassen heeft moeten verdeelen.
De eerste klasse is regelmatig beplant met appelen- en peerenboomen, onder welke men somtijds veldvruchten teeld, doch veelal de grond met graszoden bedekt blijft. Hij is er van middelmatige hoedanigheid en kan niet hoger als met de 3e kl. weiland gelijk gesteld worden Wanneer men den opbrengst der boomen, met hetgeen er tusschen beide geteeld wordt, te zamen neemd, vermeend men de zelve te moeten begroten op de waarde van de tuinen der le klasse dus f 20,=
De tweede klasse uit een enkel perceel bestaande, hetwelk op eenen schralen,ondankbaren grond is aangelegd, waarvan de fruitboomen weinig betekenen, kan men dezelve niet hoger schatten als gelijk met de tuinen der 2e klasse dus f 16,=
Weilanden.
Het aanmerkelijk verschil, dat men onder deze soort van eigendommen
aantreft, heeft aanleiding gegeven om dezelve in vijf klassen
te verdeelen.
De eerste kl. bestaat uit Weilanden, welke deels op eenen lagen
gitgrond gelegen zijnde een grof,maar vrij gezond hooigras voortbrengen,
alsmede uit hoger gelegen zoogenaamde weidriessen, welke
door jaarlijksche bemesting een gezond en voedzaam gras voortbrengen,
geschikt voor alle soorten van vee. Te rekenen naar het aantal hoornvee,
dat dezelve in beweiding voeden kunnen of gemaait wordende in
hooi opbrengen, zoo heeft men vermeend dezelve te moeten begroten op
eene somme van f 20,=.
De 2e kl. bestaat uit gedeeltelijk hoog, deels laag gelegen weigronden,
welke onder de zorgvuldige bemesting eene minder voedzame weide
of hooigras voortbrengen.
De bunder wordt begroot op f 16,=.
De 3e klasse bevat lage, zure of al te hoog gelegen en schrale
weigronden, waarvan eersten een minder voedzaam hooi en de laatste
een kort,hard weigras voortbrengen, hetwelk noch door sterke
bemesting moet worden afgedwongen.
De br is begroot op f 12,=.
De vierde kl. bevat de lage, zure beemden langs de Aa en hier en daar
in andere gedeelten der gemeente verspreide weilanden, welke een kort,
hard en onvoedzaam paardenhooi voortbrengen, grootendeels met waterplanten
vermengd.
De br wordt begroot op f 8,=.
Onder de vijfde kl. heeft men gerangschikt de lage gitgronden, veeltijds onder water staande en hoge onvruchtbare landen, welke een als ander niets voortbrengen als een grof, hard en met biezen of heide vermengd veengras, hetwelk tot voeding ongeschikt, gewoonlijk tot strooisel verbruikt wordt. Aan deze kan men geen meerdere waarde toekennen als f 3,=
Hakhout.
Het weinige hakhout, dat hier gevonden wordt heeft men vermeend in twee klassen te moeten verdeelen.
De eerste kl. bevat eenige weinige percelen op gronden der 3 kl. bouwland aangelegd. Uit aanmerking van de geringe waarde, welke het brandhout ter dezer plaatse heeft, kan men dezelve niet hoger begroten als op f 8,=.
De 2 kl. bevat heidegronden, hier en daar met slecht groeiende elzen of ander hout onregelmatig beplant; genoegzaam van geene waarde, men kan dezelve niet hoger schatten als f 2,=.
Opgaand geboomte.
Het opgaande geboomte is hier evenals het hakhout van weinig waarde,
nochthans heeft men gemeend hetzelve in twee klassen te moeten verdeelen.
De eerste bevat eenige, weinige percelen, welke langs bouw- of weilanden
met middelmatig groeiende eiken beplant zijn, men kan hieraan
geene andere waarde toekennen als die van het hakhout der 1e
klasse dus f 8,=
De 2e kl. bevat voorpotingen op schralen heidegrond aangelegd, onregelmatig
met slecht groeiende eiken of andere houtsoorten beplant.
Zij worden gelijkgesteld aan het hakhout der tweede klasse en mitsdien
begroot op. f 2,=
Dennenbosschen.
De Dennenbosschen zijn verdeeld in 3 klassen:
De 1e kl. vindt men meest langs de 4e kl. weiland, vrij goed met welwassende dennen bezet. In aanmerking echter van de geringe waarde, welke vooral dit soort van hout hier heeft, kan men hetzelve niet hoger schatten als f 8,=
De 2e kl. bevind zich grotendeels op lage heidegronden, waarop het hout slecht voortkomt, maar welke vrij goed bezet zijn, men kan dezelve niet hoger dan op de helft van de vorige schatten zegge f 4,=.
De 3e kl. bevat heidegronden,welke met dennenstruiken bezet zijn en den eigenaar weinig opleveren. Zij worden begroot op de helft der 2e kl. dus f 2,=
Heide en zandduinen.
De woeste en onbebouwde gronden, welke men hier in meenigte aantreft, heeft men in drie klassen moeten verdeelen.
Onder de 1e kl. zijn gerangschikt de zoodanige heidegronden, welke hier en daar noch eenig kort heigras ter beweiding van schapen voortbrengen of wel om derzelver ligging in de nabijheid der woningen voor ontginning vatbaar zijn, aan dezelve kan men echter geene hogere waarde toekennen als f 1,=.
De 2e kl. bevat de heivelden, welke deels hoog of laag gelegen voor weiniger verbetering vatbaar zijn en welke den eigenaar niets als eenig strooisel of heiplaggen opleveren , men heeft dezelve geschat op de helft der vorige klasse dus f 0,50
Onder de 3e zijn gerangschikt de uitgestrekte, schrale heidevelden en zandduinen,waarvan de gemeente hoegenaamd geen voordeel heeft en mitsdien op het minimum worden geschat f 0,25
Moerassen.
Een enkel perceel behoord hieronder gerangschikt te worden, zijnde een moerasgrond , welke niets voortbrengt, staande genoegzaam altijd onder water en mitsdien geschat op het minimum f 0,25
Water kolken zonder visch.
Hier en daar vind men waterkolken, door uitveningen of andere onbekende oorzaken ontstaan,mede hoegenaamd niets opleverende en mitsdien begroot op het minimum f 0,25
Plaisir tuinen.
Een enkel perceel behoord onder deze soort van eigendom gerangschikt te worden, zijnde een tuin alleen tot vermaak aangelegd en welke ingevolge de wet gelijkgesteld wordt met de waarde der beste bouwlanden zegge f 16,=
Kanaaldijk.
De kanaaldijk der Zuidwillemsvaart als weiland beschouwd, leverd van die zijde niets op, waaraan men eenige waarde zoude kunnen hechten, terwijl het gras op en langs derzelven groeiende door het publiek gebruik, aan welke het kanaal is toegeweid, grotendeels verloren gaat. Men heeft derhalve gemeent geene hogere waarde daaraan te moeten toekennen als den Ned. bunder op f 3,=
Kanaal / Zuidwillems/:
Als water beschouwd, hetwelk op zich zelve niets opleverd, vermeend men hetzelve te moeten begroten op het minimum bij de wet bepaald dus f 0,25
Visscherij op het riviertje de Aa.
De Aa voor een groot gedeelte des zomers uitdrogende kan men zich ligtelijk een denkbeeld maken, dat de visscherij hier van weinig waarde is, men mag om die redenen aan dezelve geen hogere waarde toekennen als f 3,=
Oppervlakte der gebouwde eigendommen.
De oppervlakte der gebouwde eigendommen en plaatsen wordt geschat op de waarde der bouwlanden van de eerste klasse f 16,=
Windgraanmolen.
Men vind hier een ouden standaartmolen met twee paar steenen, waaraan sedert vele jaren geene reparatie zijnde gedaan, thans genoegzaam in verval is; voor eene kleine bevolking werkende, waarvan noch een gedeelte op naburige graanmolens laat malen, is de huurwaarde van dezelve zeer gering. Daar den eigenaar den Baron de Smeth van Deurne onderhandsch verpacht aan A Truyen voor eene onbekende som, zoo heeft men dezelve niet als bij vergelijking kunnen begroten van andere graanmolens der naburige gemeenten op eene somme van. f 150,=
Branderij.
Er bestaat hier eene kleine, maar wel ingerigte branderij, werkende met eenen ketel van 9.45. en vier beslagkuipen van dezelfde grootte en onderbakken, alles genoegzaam nieuw en wel onderhouden; het debiet der branderijen in dit gedeelte der provincie gering zijnde heeft men vermeend dezelve te moeten begroten op eene zuivere waarde van f 50,=
Looyerij.
Men vind hier eene niets beduidende looyerij, werkende met eene kuip van gewone grootte in de open lucht; voor eigen gerief der schoenmakerij aan deze heeft men geene hogere waarde kunnen toekennen als f 4,=
Huizen.
De huizen worden verdeeld in negen klassen naar gelang der verscheidenheden,
die men tusschen dezelve vind.
Zij worden over het algemeen door de eigenaren zelve bewoond of
met tot den landbouw dienende gebouwen of andere eigendommen verhuurd;
dikwijls op mondelinge voorwaarden of andere overeenkomsten,
welke uit gebruik van geloofwaardige form niet tot leiddraad der
schatting kunnen genomen worden.
Uit hoofde van de onnaauwkeurigheden der ingewonnen berigten van dien
aard, heeft men dezelve moeten rangschikken volgens de huurwaarde,
welke daaraan naar mate hunner uitgebreidheid, het minder of meerder
regelmatige en geriefelijke van hunne inrigting en den staat, waarin
zij zich bevinden,heeft moeten toekennen.
De twee eerste klassen bestaan slechts uit twee kleine optrekken of buitenhuizen, voorzien van goede beneden-en bovenvertrekken, maar eenzaam en verweiderd van alle betrekkingen, op afgelegen oorden der gemeente gelegen.
Onder de 3e en 4e vind men de woningen van neeringdoende lieden en bouwhoeven, slechts van de nodige ruimte voorzien, maar in goeden staat van onderhoud.
Onder de 5e en 6e kl. zijn gerangschikt de gewone boerenwoningen, voorzien van de hoogst nodige ruimte, deels goed, deels minder in onderhoud.
Onder de zevende en 8e kl. vind men de kleine en slecht onderhouden boerenwoningen en die der ambachtslieden, veelal bouwvallig en onregelmatig zamengesteld.
De 9e kl. is slechts zamengesteld uit hutten van leem of stroo met eene deur en venster, der behoeftige klasse tot schuilplaats verstrekkende. De schatting van ieder der bovengenoemde klassen, naar de opgegevene grondslagen bijeen genomen en na aftrek van het inkomen van derzelver oppervlakte, wordt bepaald als volgd:
| Klassen | Getal | ONZUIVER INKOMEN zonder in begrip der oppervlakte |
ZUIVER INKOMEN na aftrek van het een vierde op het onzuiver inkomen |
HUIZEN GEKOZEN TOT VOORBEELDEN. | |
|---|---|---|---|---|---|
| AANWIJZING der WIJK-NOMMERS |
NAMEN EN VOORNAMEN der EIGENAARS | ||||
| 1 | 1 | f 72,00 | f 54,00 | C 967 | Dousburg, Pieter van |
| 2 | 1 | f 60,00 | f 45,00 | C 628 | Maurissen, I.X.J. de |
| 3 | 3 | f 48,00 | f 36,00 | C 191 | Goossens, Hendr Johannis |
| C 232 | Rovers, Wed. Arn. | ||||
| 4 | 4 | f 36,00 | f 27,00 | A 134 | Oorschot, H.B. van, Pastoor te Gestel |
| C 372 | Rovers, Wed. Arn | ||||
| 5 | 11 | f 28,00 | f 21,00 | C 643 | Berkvens, Wed. Peter |
| C 734 | Heister, F.A.A. van te Düssseldorf | ||||
| 6 | 27 | f 20,00 | f 15,00 | A 183 | Meulendijks, de Wed. Willem |
| C 196 | Arts, Derk Peter | ||||
| 7 | 27 | f 12,00 | f 9,00 | C 184 | Tongere, Hendr van |
| C 303 | Jakobs, Johannis | ||||
| 8 | 14 | f 8,00 | f 6,00 | C 208 | Vervoordeldonk, Antony |
| C 368 | Bree, Peter van | ||||
| 9 | 13 | f 4,00 | f 3,00 | A 425 | Joosten, De Kinder Jan Hendrik |
| A 381 | Vlierden, den armen van | ||||
| totaal | 101 | ||||
Het blijkt uit de vorenstaande opgaven, dat iedere soort van kultuur, en iedere klasse van eigendom, is geschat zoo als in de onderstaande tabel wordt aangewezen.
| SOORT VAN EIGENDOMMEN | KLASSEN | BEGROOTING VAN HET ZUIVER INKOMEN | |
|---|---|---|---|
| Van de ongebouwde eigendommen per Nederlandsche bunder |
Van de gebouwde eigendommen voor zoo veel de gebouwen betreft, en na aftrek van de waarde der oppervlakte. | ||
| Bouwlanden | 1 | f 16,00 | |
| 2 | f 12,00 | ||
| 3 | f 8,00 | ||
| 4 | f 3,00 | ||
| Weilanden | 1 | f 20,00 | |
| 2 | f 16,00 | ||
| 3 | f 12,00 | ||
| 4 | f 8,00 | ||
| 5 | f 3,00 | ||
| Tuinen | 1 | f 20,00 | |
| 2 | f 16,00 | ||
| Boomgaarden | 1 | f 20,00 | |
| 2 | f 16,00 | ||
| Hakhout | 1 | f 8,00 | |
| 2 | f 2,00 | ||
| Opgaand geboomte | 1 | f 8,00 | |
| 2 | f 2,00 | ||
| Dennenbosschen | 1 | f 8,00 | |
| 2 | f 4,00 | ||
| 3 | f 2,00 | ||
| Heiden | 1 | f 1,00 | |
| 2 | f 0,50 | ||
| 3 | f 0,25 | ||
| Moerassen | 1 | f 0,25 | |
| Water | 1 | f 0,25 | |
| Plaisir tuinen | 1 | f 16,00 | |
| Kanaal dijk | 1 | f 3,00 | |
| Kanaal/Zuidwillems/ | 1 | f 0,25 | |
| Visscherij/rivier Aa | 1 | f 3,00 | |
| Oppervlakte der geb. | 1 | f 16,00 | |
| Windgraanmolen | 1 | f 150,00 | |
| Jenever branderij | 1 | f 50,00 | |
| Looyerij | 1 | f 4,00 | |
| Huizen | 1 | f 54,00 | |
| 2 | f 45,00 | ||
| 3 | f 36,00 | ||
| 4 | f 27,00 | ||
| 5 | f 21,00 | ||
| 6 | f 15,00 | ||
| 7 | f 9,00 | ||
| 8 | f 6,00 | ||
| 9 | f 3,00 | ||
Gedaan en gesloten te Boxmeer den 1831
DE SCHATTER, H. Vogels
DE CONTROLEUR, (niet ingevuld)