Zeilberg
| |
| Gemeente | Deurne |
| Oppervlakte | 87 ha. |
| Inwoners (2008) | 1700 |
| Website | http://www.zeilberg.nl |
Zeilberg (dialect: Zaailberg) was een buurtschap en later een kerkdorp in de gemeente. Door uitbreiding van het dorp Deurne is Zeilberg nu een oostelijke wijk van Deurne.
Etymologie
Een zeil of zijl is een waterloop en een berg is een verhoging in het landschap. De betreffende verhoging in de nabijheid van een (voormalige) waterloop is te vinden aan de tegenwoordige Kulertseweg, achter de molen Maria-Antoinette.
Geschiedenis
Zeilberg wordt het eerst vernoemd in 1384 in schepenprotocollen van de stad 's-Hertogenbosch als land die Zeylberch.
In de middeleeuwen was Zeilberg één van de buurtschappen aan de oostzijde van de Deurnese akker nabij de huidige Kulertseweg en de molen Maria-Antoinette. Andere, niet minder belangrijke buurtschappen nabij Zeilberg waren Hanenberg, Kranenmortel en Breemortel. Later kreeg de naam Zeilberg steeds meer een dekkende lading voor het gebied ten zuidoosten van de kern Deurne en op en ten zuiden van de oude buurtschap Zeilberg. De groei van de gemeenschap door grootschalige ontginningen in het heidegebied ten oosten van het huidige dorp Deurne zijn daar ongetwijfeld mede voedend voor geweest. Doorslaggevend voor de zuidwaartse verplaatsing van de naam Zeilberg was in 1914 de naam- en plaatskeuze van kerkdorp en kerkgebouw.
Omstreeks 1600 vestigden zich een aantal pottenbakkers in de nabijgelegen buurtschap Hanenberg. Omstreeks 1650 was er al een bloeiende huisnijverheid ontstaan. De Zeilbergse carnavalsvereniging draagt de naam De Pottenbakkers.
Zeilberg begon zich geleidelijk te ontwikkelen toen, vanaf 1860, de Peelontginningen op gang kwamen. De nieuwe kern werd niet gebouwd rond het middeleeuwse Zeilberg (nabij de huidige molen Maria-Antoinette), maar zuidelijker, tussen de oude buurtschap en de Hanenberg. In 1914 werd -na een verzoek van lokale bewoners- een eigen parochie gesticht en werden de Sint-Willibrorduskerk Zeilberg, pastorie, Huize St. Willibrordus, school en patronaat gebouwd. De ontwikkeling van een dorpsgemeenschap werkte stimulerend voor de ontwikkeling van het eigen karakter van Zeilberg.
- R.K. Kerk, Pastorie en Klooster 01.jpg
r.-k. Kerk, Pastorie en Huize St. Willibrordus
- Meisjesschool 02.jpg
Meisjesschool
- Kleuterschool 02a.jpg
Kleuterschool
- Mariastraat 03.jpg
Mariastraat
- De Clarinet 04.jpg
Foto's: collecties Thom van der Straaten & Herman van Diesen
In de vorm van de Rooms-Katholieke Zeilbergse Sportvereniging (RKZSV) kreeg ook de sport een plekje in het gemeenschapsleven.
Foto: collectie W. Vermazeren
Sinds de bouw van de wijken Koolhof en Heiakker na de Tweede Wereldoorlog zijn de jonge kern Zeilberg en het oudere dorp Deurne aan elkaar gegroeid. Zeilberg is naast de al genoemde Sint-Jozefparochie en Walsberg één van de drie dorpsdelen die al vóór de Tweede Wereldoorlog een zelfstandige plek kregen naast de hoofdkern, maar er geografisch inmiddels wel deel van uitmaken. Daarmee houdt Zeilberg feitelijk het midden tussen een dorp en een wijk.
Op 2 januari 2008 werd bekend gemaakt dat de Heilige Willibrorduskerk in november 2010 aan de katholieke eredienst zou worden onttrokken. De kerk bleef, mede door verzet vanuit de Zeilbergse parochiegemeenschap, uiteindelijk tot 10 juli 2011 open.
Bezienswaardigheden
- Sint-Willibrorduskerk Zeilberg, een neogotische kerk uit 1914.
- Windmolen Maria-Antoinette aan de Zeilbergsestraat
- Beeldje De Pottenbakker, voor het Gemeenschapshuis, herinnert aan de vroegere nijverheid.
- Beeldje De Peelwerker (Zeilbergsestraat), op het plein aan de Zeilbergsestraat, herinnert aan de Peelarbeiders uit de laatste helft van de 19e eeuw.
- Oorlogsmonument in de vorm van een kruisbeeld, op de hoek van de Hanenbergweg en de Kranenmortelweg, uit 1948, hersteld in 1987.