De staking van december 1923 bij het Gemeentelijk Veenbedrijf
De staking van december 1923 bij het Gemeentelijk Veenbedrijf volgde na enkele betogingen door de Deurnese veenarbeiders,
In februari 1923 vroegen enkele ongeorganiseerde arbeiders bij de gemeenteraad om kindertoeslag. Toen dit verzoek werd afgewezen vroeg de arbeidersbond Sint Deus Dedit zowel bij de gemeenteraad als bij de burgemeester om een kinderbijslag van een gulden per kind per week. De letterlijke tekst was:
- Overwegende het nut van het groote gezin, meenen wij ons te mogen beroepen op ons bestaansrecht. De meeste onzer hebben gewoon geen bestaan. Wanneer bakker en winkelier zich over ons niet ontfermden, waren wij beslist broodeloos. Edelachtbare Heeren de nood is grooter dan de meesten Uwer kunnen begrijpen. Door de abnormale duurte der laatste jaren, heeft niemand van ons eraan durven denken, kleding of beddegoed te durven koopen, zoodat bij de meeste onzer het hoog noodige ontbreekt. De bewering als zoude de werkman, direct als een beter seizoen aanbreekt, den ouden klant zijn, moeten wij hier beslist tegenspreken. Jaren gaan er over heen, eer wij weer gekleed zijn zoals vroeger.
Wij, Edelachtbare, zijn de meening toegedaan, dat het zoo niet meer kan voortduren. Mogen wij dan voor ons harde zwoegen geen stuk brood meer hebben? Moeten onze kinderen een ramp voor ons zijn? Kunnen wij het helpen, dat wij niets bezitten, buiten onze armen om te werken?
Men wijst ons Edelachtbare op onze huwelijksplichten, welnu dan, maak ons de vervulling er van ook mogelijk.
Zou het, Edelachtbare, niet kunnen, dat wij geholpen werden in de vorm van kindertoeslag? Voor ons was het zeker niet zoo hard, dan bij den publieken armen te moeten aankloppen, en op slot van rekening komt het toch uit de zelfde gemeentekas.
Welnu, Edelachtbare Heeren, wij vragen U iets billijks, ons dagelijks brood.
Vertrouwende dan op uwe welwillendheid, en met de meeste eerbied tekenen wij.
Een van de ondertekenaars was Peer de Corte, de vader van Jules de Corte.
De zomer ging voorbij zonder dat er wezenlijk iets veranderde aan de levensstandaard van de veenarbeiders. Zelfs de bakkers steunden de arbeiders in hun vraag om betere beloning. Hun klanten konden het brood niet meer betalen. 17 bakkers steunden in een brief aan de gemeente de eisen van de arbeiders. Het antwoord van de gemeente was dat de bakkers dan maar een nobele daad moesten stellen door de prijzen te verlagen. Toen eind november 1923 de gevraagde kindertoeslag door de nieuwe gemeenteraad, op advies van B. en W., met twee stemmen voor (Willem Wijnen en Driek Goorts) en negen tegen, werd afgestemd was de maat voor velen van hen vol, temeer omdat de werkliedenvereniging niet reageerde op dit besluit. Op woensdag 20 en donderdag 21 december gingen ze niet aan het werk maar hielden ze betogingen op de Markt in Deurne, waaraan door zo'n 130 personen werd deelgenomen. Ze vroegen om een gesprek met de burgemeester, maar omdat die afwezig was sprak de locoburgemeester met enkele afgevaardigden van de demonstranten. Afgesproken werd dat de arbeider weer aan het werk zouden gaan in afwachting van een te nemen beslissing door het gemeentebestuur en de Veen- en Ontginningscommissie. Deze betoging verliep rustig.[1]
Daags voor Kerstmis was er opnieuw een massale betoging op de Markt. waaraan door zo'n 250 stakende arbeiders werd deelgenomen. De burgemeester stond een vijftallige vertegenwoordiging van de werknemers te woord en gaf hen daarbij duidelijk te kennen dat hij de oproep tot betoging en wilde staking niet kon waarderen en daarom ook twee van de stakingsleiders, Peer de Corte en Jan van den Akker, voorlopig ontslag had gegeven. De burgemeester gaf te kennen wel te willen spreken met de vakbond.[2]
Op Tweede Kerstdag trokken opnieuw demonstranten door Deurne en diezelfde avond was er in het boerenbondsgebouw een algemene ledenvergadering van de Rooms-Katholieke Werkliedenvereniging. Waarschijnlijk verliep de staking omdat tijdens deze vergadering werd opgeroepen om het werk te hervatten. De geestelijk adviseur had destijds nog grote invloed op het verloop en de besluitvorming der vergadering.
Bronnen, noten en/of referenties
|