Streekarchivariaat Peelland: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| (2 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
[[Bestand:Martinetstraat.JPG|350px|thumb | [[Bestand:Martinetstraat.JPG|350px|thumb|In het linker gedeelte van het pand aan de huidige [[Oude Martinetstraat]] was het Streekarchivariaat Peelland destijds gevestigd.]] | ||
[[File:Streekarciavriaat Peelland.jpg|thumb|350px|Het bord met de openingstijden,<ref>Dit bord werd in oktober 2021 geschonken aan de [[Oudheidkamer in het Heemhuis|oudheidkamer]] van [[heemkundekring H.N. Ouwerling]]</ref>]] | |||
Het '''Streekarchivariaat Peelland''' was een | Het '''Streekarchivariaat Peelland''' was een samenwerkingsverband voor archiefbeheer van een aantal gemeenten in Zuidoost-Brabant met hoofdvestiging in Deurne. Het was één van de eerste van zijn soort in Nederland, nog voor de invoering van de Archiefwet in 1962 die publieke toegankelijkheid van archieven regelde. | ||
==Ontwikkeling== | ==Ontwikkeling== | ||
Het archivariaat werd officieus in 1957 en officieel op 1 april 1958 opgericht. Het beheerde in de eerste decennia uitsluitend de archieven van de gemeenten Asten (1957-2002), Bakel en Milheeze (1957-2002), Deurne | Het archivariaat werd officieus in 1957 en officieel op 1 april 1958 opgericht. Het beheerde in de eerste decennia uitsluitend de archieven van de gemeenten Asten (1957-2002), Bakel en Milheeze (1957-2002), Deurne (1957-2002), Mierlo (1957-2002) en Someren (1957-2002), inclusief de opgeheven gemeenten Lierop en Vlierden. Later volgden Beek en Donk (1977-2002), Aarle-Rixtel (1977-2002) en Lieshout (1977-2002), en ten slotte Budel (1980-1989) en Maarheeze (1980-1989). In 1989 trokken Budel en Maarheeze zich uit de samenwerking terug, en sloten zich aan bij het Streekarchief regio Eindhoven.<ref>Verleden verleden. Een foto-impressie van het Streekarchivariaat Peelland (2003) / Jan Bogaerts</ref> Bij de vergroting met Beek en Donk, Aarle-Rixtel en Lieshout werd naast de archivaris een tweede formatieplaats gecreëerd. | ||
In eerste instantie kende elke deelnemende gemeente vanwege de gedecentraliseerde opzet zijn eigen archiefbewaarplaats. In de praktijk werd echter vóór 1982 al een gezamenlijk depot te Bakel gebouwd, terwijl de hoofdvestiging in Deurne aan de voormalige [[Martinetstraat]] was.<ref>Het betreffende gedeelte van deze straat draagt sinds 2009 de naam ''[[Oude Martinetstraat]]''.</ref> Tijdens de grootschalige renovatie en nieuwbouw omstreeks 1985 was de dienst enige jaren volledig gevestigd te Bakel. | In eerste instantie kende elke deelnemende gemeente vanwege de gedecentraliseerde opzet zijn eigen archiefbewaarplaats. In de praktijk werd echter vóór 1982 al een gezamenlijk depot te Bakel gebouwd, terwijl de hoofdvestiging in Deurne aan de voormalige [[Martinetstraat]] was.<ref>Het betreffende gedeelte van deze straat draagt sinds 2009 de naam ''[[Oude Martinetstraat]]''.</ref> Tijdens de grootschalige renovatie en nieuwbouw omstreeks 1985 was de dienst enige jaren volledig gevestigd te Bakel. | ||
Na oplevering van de nieuwbouw van het gemeentehuis | Na oplevering van de nieuwbouw van het gemeentehuis verhuisde het archief naar het adres Martinetstraat 2 te Deurne. Daar had men de beschikking over een nieuwe ondergrondse kluisruimte, een studiezaal, een gang voor een open opstelling van documentatie en een werkruimte voor de archivarissen. Tevens was er eigen sanitair en een goederenlift voor het archiefmateriaal aanwezig. | ||
Op 21 juni 1993 was de omvorming naar een gecentraliseerd archief voltooid, toen de laatste gemeente, namelijk Someren, de stukken daadwerkelijk naar Deurne overbracht.<ref>Archieven van Someren naar Deurne verhuisd, Weekblad voor Deurne, 17 juni 1993</ref> Tevens werden in 1993 de oud-rechterlijke archieven van Someren en Mierlo vanuit het Brabants Historisch Informatie Centrum te 's-Hertogenbosch naar Deurne overgebracht.<ref name="94-7-2">Centralisatie Streekarchivariaat voltooid, Weekblad voor Deurne, 2 juli 1994</ref> | Op 21 juni 1993 was de omvorming naar een gecentraliseerd archief voltooid, toen de laatste gemeente, namelijk Someren, de stukken daadwerkelijk naar Deurne overbracht.<ref>Archieven van Someren naar Deurne verhuisd, Weekblad voor Deurne, 17 juni 1993</ref> Tevens werden in 1993 de oud-rechterlijke archieven van Someren en Mierlo vanuit het Brabants Historisch Informatie Centrum te 's-Hertogenbosch naar Deurne overgebracht.<ref name="94-7-2">Centralisatie Streekarchivariaat voltooid, Weekblad voor Deurne, 2 juli 1994</ref> | ||
Een aantal archivarissen was werkzaam te Deurne, later geassisteerd door assistenten. Zij waren in de eerste decennia afwisselend aanwezig op de verschillende archiefbewaarplaatsen. Het bekendst was wel [[Emile van Emstede]], die onder meer zorg droeg voor de uitgave van ''Varia Peellandiae historiae ex fontibus'' (1964-1974) en de ''Peellandse archiefinventarissen''. Van Emstede werd per 1 augustus 1976 opgevolgd door [[René Jansen (1934)|René Jansen]] | Een aantal archivarissen was werkzaam te Deurne, later geassisteerd door assistenten. Zij waren in de eerste decennia afwisselend aanwezig op de verschillende archiefbewaarplaatsen. Het bekendst was wel [[Emile van Emstede]], die onder meer zorg droeg voor de uitgave van ''Varia Peellandiae historiae ex fontibus'' (1964-1974) en de ''Peellandse archiefinventarissen''. Van Emstede werd per 1 augustus 1976 opgevolgd door [[René Jansen (1934)|René Jansen]], medewerker van het stadsarchief in Groningen.<ref>Uit archief kun je eindeloos putten, Eindhovens Dagblad, 22 april 1994</ref><ref>René Jansen, scheidend streekarchivaris, Weekblad voor Deurne, 21 april 1994</ref> In de periode dat Jansen leiding gaf aan het archief groeide het aantal bezoekers fors door een toenemende populariteit van genealogisch onderzoek. In 1993 kwam 77% van de bezoekers voor genealogisch onderzoek.<ref name="94-7-2" /> | ||
Jansen maakte na 18 jaar per 1 maart 1994 plaats voor [[Peter Roost]]. Roost (Grathem, 1940) was de voormalige gemeentearchivaris van Thorn (Limburg).<ref>Uit het verleden leer je het heden kennen, Eindhovens Dagblad, 12 maart 1994</ref> Na het vertrek van Roost in december 2000 werd de functie van streekarchivaris waargenomen vanwege de lopende verkenningen voor een fusie met andere archiefdiensten in de regio. | Jansen maakte na 18 jaar per 1 maart 1994 plaats voor [[Peter Roost]]. Roost (Grathem, 1940) was de voormalige gemeentearchivaris van Thorn (Limburg).<ref>Uit het verleden leer je het heden kennen, Eindhovens Dagblad, 12 maart 1994</ref> Na het vertrek van Roost in december 2000 werd de functie van streekarchivaris waargenomen vanwege de lopende verkenningen voor een fusie met andere archiefdiensten in de regio. | ||
| Regel 19: | Regel 19: | ||
==Lijst van archivarissen== | ==Lijst van archivarissen== | ||
* E.J.Th.A.M. van Emstede (1958-1976) | * [[Emilius Johannes Theodorus Antonius Maria van Emstede (1911-1994)|E.J.Th.A.M. van Emstede]] (1958-1976) | ||
* R.J. Jansen (1976-1994) | * [[René Jansen|R.J. Jansen]] (1976-1994) | ||
* P.M. Roost (1994-2000) | * [[Peter Roost|P.M. Roost]] (1994-2000) | ||
* J.H.M. van de Laarschot (2000-2003), waarnemend | * [[Hans van de Laarschot|J.H.M. van de Laarschot]] (2000-2003), waarnemend | ||
==Opheffing== | ==Opheffing== | ||
| Regel 28: | Regel 28: | ||
Op 1 januari 2003 trad de fusie met het Gemeentearchief Helmond en het Streekarchief regio Eindhoven tot het Regionaal Historisch Centrum Eindhoven in werking, waardoor alle activiteiten naar een dependance Helmond werden verplaatst. Enkele jaren later werd deze nevenvestiging in Helmond opgeheven, en ontstond de concentratie van alle Zuidoost-Brabantse activiteiten in Eindhoven. | Op 1 januari 2003 trad de fusie met het Gemeentearchief Helmond en het Streekarchief regio Eindhoven tot het Regionaal Historisch Centrum Eindhoven in werking, waardoor alle activiteiten naar een dependance Helmond werden verplaatst. Enkele jaren later werd deze nevenvestiging in Helmond opgeheven, en ontstond de concentratie van alle Zuidoost-Brabantse activiteiten in Eindhoven. | ||
{{Appendix|2= | |||
*J.H.M. van de Laarschot - Peelland's archieven : overzicht van de archieven en verzamelingen bij streekarchivariaat Peelland (1991) , | |||
* Peelland's archieven : overzicht van de archieven en verzamelingen bij streekarchivariaat Peelland (1991) | * Jan Bogaerts - Verleden verleden. Een foto-impressie van het Streekarchivariaat Peelland (2003). | ||
* Verleden verleden. Een foto-impressie van het Streekarchivariaat Peelland (2003) | ---- | ||
{{references}} | |||
}} | |||
[[Categorie:Archiefbewaarplaats]] | [[Categorie:Archiefbewaarplaats]] | ||
Huidige versie van 24 jul 2023 om 13:22
Het Streekarchivariaat Peelland was een samenwerkingsverband voor archiefbeheer van een aantal gemeenten in Zuidoost-Brabant met hoofdvestiging in Deurne. Het was één van de eerste van zijn soort in Nederland, nog voor de invoering van de Archiefwet in 1962 die publieke toegankelijkheid van archieven regelde.
Ontwikkeling[bewerken | brontekst bewerken]
Het archivariaat werd officieus in 1957 en officieel op 1 april 1958 opgericht. Het beheerde in de eerste decennia uitsluitend de archieven van de gemeenten Asten (1957-2002), Bakel en Milheeze (1957-2002), Deurne (1957-2002), Mierlo (1957-2002) en Someren (1957-2002), inclusief de opgeheven gemeenten Lierop en Vlierden. Later volgden Beek en Donk (1977-2002), Aarle-Rixtel (1977-2002) en Lieshout (1977-2002), en ten slotte Budel (1980-1989) en Maarheeze (1980-1989). In 1989 trokken Budel en Maarheeze zich uit de samenwerking terug, en sloten zich aan bij het Streekarchief regio Eindhoven.[2] Bij de vergroting met Beek en Donk, Aarle-Rixtel en Lieshout werd naast de archivaris een tweede formatieplaats gecreëerd. In eerste instantie kende elke deelnemende gemeente vanwege de gedecentraliseerde opzet zijn eigen archiefbewaarplaats. In de praktijk werd echter vóór 1982 al een gezamenlijk depot te Bakel gebouwd, terwijl de hoofdvestiging in Deurne aan de voormalige Martinetstraat was.[3] Tijdens de grootschalige renovatie en nieuwbouw omstreeks 1985 was de dienst enige jaren volledig gevestigd te Bakel. Na oplevering van de nieuwbouw van het gemeentehuis verhuisde het archief naar het adres Martinetstraat 2 te Deurne. Daar had men de beschikking over een nieuwe ondergrondse kluisruimte, een studiezaal, een gang voor een open opstelling van documentatie en een werkruimte voor de archivarissen. Tevens was er eigen sanitair en een goederenlift voor het archiefmateriaal aanwezig.
Op 21 juni 1993 was de omvorming naar een gecentraliseerd archief voltooid, toen de laatste gemeente, namelijk Someren, de stukken daadwerkelijk naar Deurne overbracht.[4] Tevens werden in 1993 de oud-rechterlijke archieven van Someren en Mierlo vanuit het Brabants Historisch Informatie Centrum te 's-Hertogenbosch naar Deurne overgebracht.[5]
Een aantal archivarissen was werkzaam te Deurne, later geassisteerd door assistenten. Zij waren in de eerste decennia afwisselend aanwezig op de verschillende archiefbewaarplaatsen. Het bekendst was wel Emile van Emstede, die onder meer zorg droeg voor de uitgave van Varia Peellandiae historiae ex fontibus (1964-1974) en de Peellandse archiefinventarissen. Van Emstede werd per 1 augustus 1976 opgevolgd door René Jansen, medewerker van het stadsarchief in Groningen.[6][7] In de periode dat Jansen leiding gaf aan het archief groeide het aantal bezoekers fors door een toenemende populariteit van genealogisch onderzoek. In 1993 kwam 77% van de bezoekers voor genealogisch onderzoek.[5]
Jansen maakte na 18 jaar per 1 maart 1994 plaats voor Peter Roost. Roost (Grathem, 1940) was de voormalige gemeentearchivaris van Thorn (Limburg).[8] Na het vertrek van Roost in december 2000 werd de functie van streekarchivaris waargenomen vanwege de lopende verkenningen voor een fusie met andere archiefdiensten in de regio.
Onder Roost werd de toegankelijkheid van het archief verbeterd. De middagsluiting tussen 12.00u en 13.30u verviel per 2 januari 1995, en nieuwe inventarissen werden vervaardigd.[9]
Lijst van archivarissen[bewerken | brontekst bewerken]
- E.J.Th.A.M. van Emstede (1958-1976)
- R.J. Jansen (1976-1994)
- P.M. Roost (1994-2000)
- J.H.M. van de Laarschot (2000-2003), waarnemend
Opheffing[bewerken | brontekst bewerken]
Op 1 januari 2003 trad de fusie met het Gemeentearchief Helmond en het Streekarchief regio Eindhoven tot het Regionaal Historisch Centrum Eindhoven in werking, waardoor alle activiteiten naar een dependance Helmond werden verplaatst. Enkele jaren later werd deze nevenvestiging in Helmond opgeheven, en ontstond de concentratie van alle Zuidoost-Brabantse activiteiten in Eindhoven.
Bronnen, noten en/of referenties
|